بررسي مفهوم كيان اسلام در ادبيات فقهي ـ سياسي فقهاي اماميه

يكي از مفاهيمي كه با وجود استعمال قابل ملاحظه آن در ادبيات فقهي ـ سياسي از گذشته اي روشن و شناخته شده بي بهره است، مفهوم پركاربرد «كيان اسلام» است و تاكنون كم تر تحقيق و پژوهشي در خصوص تغيير تاريخي، ريشه اصلي و چگونگي استعمال آن نزد فقهاي اماميه صورت پذيرفته است. با بررسي به عمل آمده كاربرد اصل و كيان اسلام در كلام و قلم فقهاي اماميه در سه مفهوم اصلي اساس اسلام، قلمرو اسلامي و يا هر دو مفهوم ذكرشده با هم خلاصه مي شود. با مروري بر نظريات، فتاوا و نوشته هاي فقهاي اماميه و بررسي مفهوم استفاده شده توسط آنان از اين واژه فقهي ـ سياسي مي توان گفت اكثريت فقها به طور كلي مفهوم اساس اسلام را به صورت مطلق مد نظر داشته اند، ولي نگاه دقيق تر و بررسي استدلالات متقن، پژوهش را به اين نتيجه مي رساند كه مفهوم كلي كيان اسلام از نظرگاه فقهاي اماميه و با عنايت به استدلالات آن ها به منابع استنباط تلفيقي از دو مفهوم اساس اسلام و قلمرو اسلامي است كه با توجه به زمينه هاي تاريخي، مي تواند كاربردي جمعي و يا تك مفهومي داشته باشد. روش استفاده شده در اين مقاله توصيفي و كتاب خانه اي است.