بررسي وضعيت نهادهاي قدرت، ناشران و آثار ترجمه شده و تأليفي برگزيده در حوزه ادبيات كودك و نوجوان در ايران: مورد پژوهي سال‌هاي 1340-1357

Investigating the Effects of Patronage on Translated and Domestic Children’s Literature in Iran: The Case of Award Winners of 1340/1961 – 1357/1978

نهادهاي قدرت در هر جامعه‌اي همواره درصدد كنترل و هدايت نظام ادبي كشور خويش بوده‌اند و ايران نيز از اين قاعده مستثنا نيست. به لطف ترجمه‌هاي بسياري كه از آثار كودك و نوجوان طيّ دهۀ 40 و 50 شمسي وارد بازار ايران شدند، نهادهايي براي ارزيابي و هدايت توليدات آنها تأسيس شدند. در ميان شيوه‌هاي مختلف نظارتيِ نهادها، سياست اهداي جوايز مؤثرترين بوده كه مستقيماً بر بازار، صنعت نشر و ترجمه و نظام آموزشي كودك و نوجوان تأثير مي‌گذارد و علي‌رغم اهمّيّت، كمتر مورد پژوهش قرارگرفته است. اين نوشتار به بررسي تأثير سياست مذكور بر توليد آثار ترجمه و تأليف كودك و نوجوان طيّ دو دهۀ نخست فعّاليّتشان مي‌پردازد. فهرستي از آثار برگزيدۀ سال‌هاي 1340 تا 1357 از دو منبع جامع «برگ‌هاي ماندگار» (زاهدشكرآبي، 1392) و «پايگاه كتابخانه ملّي ايران» استخراج شدند. سپس، با نرم‌افزار «SPSS» نهادهاي فعّال، تعداد و نوع آثار برگزيده و ناشران برجسته اين دوره مشخص گشتند. با تحليل گفتمان، مضمون اصلي هر يك از آثار برگزيده شناسايي و مقايسه شدند. اجماع نتايج كمّي و كيفي نشان داد كه نهادها با تخصيص بيشتر جوايز خود به آثار تأليفي (60.6%)، داستاني و آثاري كه مضامين خاص داشتند، عرضه‌كنندگان و بازار را به سمت توليد چنين آثاري سوق داده‌اند. مشترك بودن مضامين آثار برگزيده نيز اثبات كرد كه سياست اهداي جوايزِ نهادها سوگيري ايدئولوژيك داشته است.

In any society, patronage always attempts to control and direct materials produced for the young population, and Iran is no exception. Thanks to the large flow of translated children’s literature published in Iran during the 1960s and 1970s, several literary institutions were established to manage the flow. They introduced various measures and their policy on award offerings appears to be the most effective one, yet, it has not been fully studied and researched. The aim of this study was to investigate how these institutions’ policy on award offerings had affected translated and domestic children’s books during the early years of their establishment. Accordingly, all award-winning translated and domestic children’s books during the period of 1340/1961 to 1357/1978 were collected from two comprehensive resources, and they were analyzed in SPSS. The quantitative analysis offered insights into major institutions, award winners and qualified publishers. Drawing on discourse analysis, the authors extracted the main themes revolving around award winners and they were compared and contrasted to find any possible harmony. Overall, the results revealed that the institutions preferred to choose children’s books, which were written by Iranian authors, and translated books were not their priority. Additionally, fictions were favored over nonfictions. Their award-offering policy was also ideologically oriented since awarded books contained common themes.