امنيت‌ هستي‌شناختي و ملي شدن صنعت نفت در ايران

ملي كردن نفت از دوره‌هاي مهم تاريخ معاصر ايران و به يك معنا اولين تجربۀ حضور جدي ايران در عرصۀ سياست بين‌الملل محسوب مي‌شود. در اين دوره شاهد مذاكرات جدي و طولاني ميان نمايندگان دولت ايران و طرف‌هاي غربي هستيم. بريتانيا مي‌كوشيد رفتار دولت مصدق را از طريق مجموعه‌اي از تهديدات و مشوق‌ها تغيير دهد. با وجود اين، در طول زمان شاهد تغيير ملموس در رفتار دولت ايران در خصوص مسئله نفت نيستيم. دولت مصدق مي‌توانست با انعقاد توافقي جديد با شركت نفت جنوب تهديدات را خنثي و درآمد بيشتري كسب كند و دولت را از فروپاشي كامل نجات دهد، اما تنها در پي اجراي كامل قانون «خلع يد» و اخراج شركت نفت از ايران بود. اگرچه اين سرسختي همواره مورد توجه ناظران داخلي و خارجي بوده، تاكنون توضيحي نظام‌مند از آن ارائه نشده است. هدف اين مقاله بررسي چگونگي امكان‌پذيري تكوين و تداوم ملي كردن نفت در دولت مصدق به‌رغم وجود تهديدات مادي است. با تكيه بر نظريۀ امنيت هستي‌شناختي و روش تحليل گفتمان نشان داده مي‌شود كه با شكل‌گيري پيلۀ ادراكي در قالب ساخت خويشتن و حوزۀ سوژگي در رابطه با دشمن نزديك و دور و در تداوم آن، تكوين هويت مقاومت و سياست شرم كه سبب عزت‌جويي شد، امكان گريز از ملي كردن نفت وجود نداشت.

no abstract