ارجاع شخص در فرهنگ عاميانه سيستاني ايراني (داستان ها و افسانه ها)

Person Reference in Iranian Sistani Narrative Texts

اين مقاله كه بر پايه پرگمتيكيا همان زبان كاربردي است، موضوع ارجاع به شخص و ابزار ارجاع را در فرهنگ عاميانه گونه زباني سيستاني ايراني بر اساس رويكرد دسترسي بررسي مي كند. در كنار معرفي اين گونه زباني، شرايط اعمال ارجاع و به كارگيري انواع متفاوت ابزار ارجاع، مانند اسم ها، ضماير و پيش ارجاعي صفر (ضمير تهي) در داستان ها و افسانه هاي اين گويش مطالعه شده است تا سرپيچي احتمالي ارجاع از قوانين عمومي آن را نشان دهد. سيستاني، گويشي از زبان فارسي است كه ضميرانداز است. داده هاي اين مقاله از طريق مصاحبه و روايت داستان هاي عاميانه جمع آوري شده است. نتايج نشان مي دهد كه علاوه بر استفاده اسم هاي خاص براي تاكيد، استفاده ابزار پيش ارجاعي صفر، بالاترين رخداد را داشته كه با توجه به تيوري حاكميت و مرجع گزيني چامسكي، دليل نقض اين قانون آن است كه شرايط گسستگي، مانند پايان جمله واره ها كه ضرورت وقوع اسم ها و ضماير را در آغاز جمله بعدي مي طلبد، ناديده گرفته مي شود. تحليل آماري نيز تفاوتي معنادار را در بسامد انواع ابزار ارجاع نشان مي دهد. در فرايند بازيابي مرجع، هنگامي كه پيش ارجاعي صفر استفاده مي شود، هيچ گونه نشانه ديگري براي تعيين هويت مرجع به كار نمي رود، حتي اگر فاصله بين عنصر هاي ارجاعي، يعني مرجع و ضمير متقابل، زياد باشد و كار پيگيري داستان را مشكل سازد. فاصله زياد بين مرجع و ضمير تهي در اين داده ها خلاف نظر گيوون در رابطه مستقيم بين فاصلهه اندك و وقوع پيش ارجاعي صفرو اصل استفاده از عبارت اسمي است. هنگام روايت داستان، اگرچه در بعضي مواقع شناسه هاي شخص در فعل هاي مربوط دسترسي به اين گونه مرجع ها را ميسر مي سازد، توجه و تمركز شنونده ها براي بازيابي و شناسايي مراجع، بسيار ضرور و كارآمد به نظر مي آيد كه اين خود مي تواند حاكي از وجود علاقه و فر هنگ داستان سرايي و فراگيري آن ها در جامعه سيستاني از ديرباز بوده باشد كه توانسته داستان ها و افسانه ها را سينه به سينه به نسل هاي بعدي انتقال دهد.

This paper is based on pragmatics and studies the person reference and referring devices in the Iranian Sistani folklore regarding the Accessibility approach. The study shows what the condition of applying reference is in the stories, and whether the employments of the different kinds of referring devices such as proper noun, pronoun, and zero anaphora is violating the general rules. Sistani is genetically related to the pro-drop language of Persian. The material was gathered from Sistan region in Iran by interviewing the consultants to narrate folktales and stories. The result shows that, apart from the frequent usage of proper noun for emphasis, the anaphoric zero has the highest range of occurrence and is the highest accessible marker in the context, and this violation, relating the ‘government and binding’ theory of Chomsky (1981), occurs because the discontinuity conditions, such as end of the clause-chain, does not force the anaphoric pronoun or proper noun to be used where they are expected to be. This is also shown by the statistical analysis, using Chi2 (P < 0.05). In the retrieval process, it is appeared that where zero anaphors are used, no matter how long is the distance between the anaphoric elements, there are no specific classifiers available to identify the referents more easily, and they are more or less accessible via the person markers in the verbs. an‎d this is against Givon’s views (1983) of direct relation between little distance and the occurrence of a zero anaphors, and the principle of the usage of an NP. Concentration on the story by the listeners is crucial to cope with many zero anaphors to retrieve the referents, and this can show the long interest and concern of people in Sistani society with folktales and storytelling that has helped them to transfer this culture from generation to generation.