انسجام در ابيات مغانه اي خاقاني و حافظ براساس الگوي نظام مند هليدي

Cohesion in Moghanehee Distiches of Khaghni and Hafez Based on Halliday’s Systemic Functional Theory

يكي از نظريه هاي زبان شناسي كه در عصر حاضر، در تحليل متون ادبي به كار گرفته مي شود، نظريه نقش گراي نظام مند هليدي است. در اين رويكرد، زبان، اصلي ترين وسيله انتقال فرهنگي است و هر عنصري از آن، براساس نقش معين در نظام كلي زبان معرفي مي شود. اين رويكرد متن محور، داراي ابزارهاي مختلفي براي نشان دادن انسجام در متن براي انتقال بهتر مفاهيم ذهني گوينده است كه در اين مقاله به عنوان متغير مستقل انتخاب شده است. از طرف ديگر، در متغير وابسته، خاقاني از جمله شاعراني است كه در لفظ و معنا و نيز در ايجاد ساختار بيروني و دروني شعر مغانه اي، بر حافظ تاثير گذاشته است. خاقاني يكي از مهم ترين شاعراني است كه بعد از سنايي و عطار و قبل از مولوي و حافظ، به سرودن اشعار مغانه اي اهتمام ورزيده است. حافظ در اين زمينه در بين متقدمان، از خاقاني الگوگيري و تاثيرپذيري بيشتري داشته است. جامعه آماري در اين پژوهش، شصت بيت از ابيات مغانه اي خاقاني و حافظ، از هركدام سي بيت است. براساس اين رويكرد، با نشان دادن ميزان انسجام و بررسي عوامل ايجادكننده انسجام در اين ابيات و ترسيم توزيع فراواني و درصد آن ها، اين نتيجه حاصل شد كه ميزان حضور ابزارهاي انسجام در ابيات مغانه اي خاقاني، بيشتر از ابيات مغانه اي حافظ است.

The analysis of literary texts owes a great deal to Halliday and Hassan’s Systemic Functional Theory. In this theory, language is the primary tool to convey culture. Each aspect of culture is introduced through specific function in holistic system. This text based approach possesses various tools in order to demonstrate cohesion in the text to transfer the connotation in speaker/writer’s mind which is considered as independent variable in this study, whereas the impact of Khaghani on Hafez in literal and meaning to create inner and outer structure of Moghanehee (a type of love poetry) has been chosen as dependent variable. Khaghani (1140-1215) was one of the most important poets had written Moghanehee poetry after Sanaee( 1094-1166) and Attar(1121-1239) and prior to Mawlavi (1270- 1339) and Hafez(1348-1413). Among the previous poets, Hafez was strongly influenced by Khaghni. Based on Halliday’s Systemic Functional Theory, this study tries to reveal the cohesion amount and its creating factors in the distiches of poems. From the distribution frequency and their percentages, it was concluded that the presence amount of cohesion tools in Kaghani’s Moghanehee distiches were more than Hafez’s. The statistical society in this study is 60 distiches (beit) from Moghanehee distiches of Khagani and Hafez. 30 distiches were chosen from each poet.