تحليل اثر تغييرات محيطي پراكنده‌رويي شهري بر شدت توفاني‌شدن هوا (نمونه‌هاي موردي: تهران، مشهد، آنكارا و استانبول)

اهداف: درك اثر توسعه فيزيكي شهر بر ناپايداري هواي شهري، يك موضوع چالش‌برانگيز است. پژوهش حاضر با هدف تحليل شاخص تغييرات محيطي پراكنده‌رويي شهري و ارتباط آن با شاخص شدت توفاني‌شدن هوا (SWEAT) در چهار منطقه شهري ايران و تركيه در شرايط فعلي (2018) و احتمالات آينده (2030) انجام شد.روش‌شناسي: در اين پژوهش، داده‌هاي شاخص توفاني‌شدن هوا از داده‌هاي جو بالاي ايستگاه‌هاي راديوسوند تهران، مشهد، آنكارا و استانبول استخراج شد. همچنين داده‌هاي پراكنده‌رويي شهري از داده‌هاي شبكه جهاني سكونتگاه‌هاي انساني فراهم شدند.يافته‌ها: تحليل پراكنده‌رويي شهري نشان داد كه شهرهاي آنكارا و استانبول به ترتيب بيشترين توسعه فيزيكي را به خود اختصاص داده‌اند. طبق يافته‌هاي مدل توسعه پراكنده شهري، شديدترين نرخ توسعه پراكنده براي شهر تهران پيش‌بيني مي‌شود. براساس محاسبه شاخص تغييرات محيطي ناشي از پراكنده‌رويي ( Delta;Y) هم مشخص شد كه در آينده مقادير اين شاخص براي چهار محدوده شهري مورد مطالعه بين 0.61 تا 1.98 خواهد بود كه شديدترين اين تغييرات محيطي (1.98) براي شهر تهران قابل محاسبه است. نتيجه‌گيري: محاسبه شاخص توفاني‌شدن هوا در سال 2018 نشان مي‌دهد كه توسعه و پراكنده‌رويي شهري و تغييرات محيطي ناشي از آن با نرخ همبستگي 0.913 اثر قابل توجهي در افزايش رخدادهاي توفاني هوا در كل مناطق شهري داشته است. پيش‌بيني مقدار اين شاخص براي سال 2030 نشان مي‌دهد كه متوسط شاخص توفاني‌شدن هوا در مناطق شهري مورد مطالعه بين 19% تا 118% افزايش خواهد داشت كه بيشترين ميزان براي شهر تهران قابل پيش‌بيني است.