تغييرپذيري و اصلاح رفتار انسان از ديدگاه قرآن كريم

عيني‌سازي جامعه ايدئال فرهنگي بر اساس نگاه وحياني، مبتني بر فهم نگره فرهنگي تمدني قرآن كريم است. دستيابي به اين وضعيت، نيازمند طي مقدماتي است كه يكي از گام‌هاي نخست آن، بررسي اين پرسش است كه در نظرگاه قرآن، آيا اساساً اصلاح رفتار انسان، امكان‌پذير است؟ چالش بحث درباره سه دسته از آيات وحي است كه اولاً نگاه منفي به مشي رفتاري اكثريت جامعه بشريت دارند؛ ثانياً اصلاح‌پذيري را در مورد افراد خاص منتفي مي‌شمارند و ثالثاً مبلغان ديني را در شرايط خاصي ملزم به ترك اقدام مي‌كنند. بر اساس يافته‌هاي پژوهش حاضر، دو دسته نخست ناظر به تجربه تاريخي و معاصر جوامع بشري از يك‌سو، و انسان‌شناسي قرآني از سوي ديگر است كه با شناساندن عوامل چالش‌زاي دروني و بيروني در مسير فرهنگ معيار تكميل مي‌گردد. دسته سوم، در حقيقت ناشي از پيامدسنجي واقع‌گرايانه قرآن است كه بخشي از برنامه‌ريزي فرهنگي قرآن تلقي مي‌شود. در نتيجه، قرآن ضمن تأكيد بر برنامه‌ريزي براي اصلاح همگاني رفتار انسان‌ها و بيان امكان و لزوم حاكميت فرهنگ معيار در جهان بشريت، اصلاح رفتار تمامي انسان‌ها را بر اساس سنت الهي در مختار بودن آدمي،‌ منتفي مي‌داند؛ هرچند وظيفه ابلاغ عمومي پيام دين را براي اتمام حجت، ثابت و لازم مي‌داند.