بررسي روند تغييرات عملكرد دانه و صفات فيزيولوژيكي در 15 رقم گندم نان زمستانه و بينابين

Evaluation of trend changes in grain yield and characteristics physiology in 15 varietie facultative and winter bread wheat

به ­منظور بررسي روند تغييرات عملكرد دانه و شاخص ­هاي فيزيولوژيك، در ارقام گندم نان با عادت رشد زمستانه و بينابين، آزمايشي در سال زراعي 95- 1394در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج به اجرا در آمد. در اين آزمايش 15 رقم گندم زمستانه و بينابين كه در طي سال­هاي 1309 تا 1393 توسط مؤسسه معرفي شــدند، در قالـب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي و با سه تكرار اجرا شد. در اين مطالعه صفات عملكرد دانه، شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيك، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبي محصول اندازه­گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اختلاف بين ژنوتيپ­ ها براي اكثر صفات مورد بررسي در سطح احتمال آماري يك درصد معني­ دار بود، بين ژنوتيپ­ ها از نظر صفات فــوق الذكر، تنوع زيــادي وجود­داشت. عملكرد دانه افزايشي و اين افزايش به­ صورت خطي در طي 84 سال گذشته بود.عملكرددانه رقم نويد با 5/13 تن در هكتار و رقم شاه پسند با 2/06 تن در هكتار به ­ترتيب بيش­ترين و كم­ترين مقدار عملكرددانه را به­ خود اختصاص دادند. صفات مرتبط با عملكرد دانه شامل شاخص برداشت و بيوماس در ارقام جديد نسبت به ارقام قديمي­ تر افزايش يافت. همچنين صفات فيزيولوژيك شامل سرعت رشد محصول در ارقام جديد­تر در مقايسه با ارقام قديمي افزايش داشت. اما چنين روندي براي سرعت رشد نسبي محصول براي اكثريت ارقام جديد مشاهده نشد.

To estimate genetic progress and the variation in grain yield and characteristics physiology in facultative and winter bread wheat in 15 wheat (Triticumaestivum L.) cultivars with facultative and winter growth habit released in Iran between the 1930 and 2010, a field experiment was conducted using randomized complete block design with three replications at the Seed and Plant Improvement Institute’s Research Field Station in Karaj, during the 2010-2011 crop cycle. Results of analyzing average square of characteristics indicates significance difference between genotypes for most characteristics at statistical probability level of 1% and there is great diversity between genotypes with respect to these characteristics. Trend of temporal variation in the traits measured revealed that yield components, harvest index and biological yield have increased in more recent released cultivars, however, Physiological attributes including crop growth rate increased in recent varieties in comparison with the older cultivars but the similar trend was not found for relative crop rate in recent varieties.