تأثيرپذيري ژئوپليتيكي منافع ملي جمهوري اسلامي ايران از رقابت ناتو و سازمان همكاري شانگهاي در آسياي مركزي

Geopolitical Impact of National Interest of the Islamic Republic of Iran on Competition NATO and the Shanghai Cooperation Organization in Central Asia

منافع ملي به عنوان مؤلفه اصلي تصميم گيري در عرصه سياست خارجي و داخلي براي هر كشوري مطرح است. منطقه آسياي مركزي به‌عنوان يكي از مناطقي كه مورد توجه قدرت‌هاي منطقه اي و فرامنطقه اي قرار دارد، درحال‌حاضر، عرصه رقابت‌هاي سازمان همكاري شانگهاي با محوريت چين و روسيه و همچنين حضور و گرايش ناتو با محوريت آمريكا براي رقابت با روسيه و چين قرار دارد. ايران در پيرامون خود، مناطق ژئوپليتيكي چندي را دارد، نميتواند بدون‌توجه به اين مناطق و عضويت نداشتن در سازمان‌هاي منطقه اي وابسته به اين مناطق، در استراتژي‌هاي منطقه اي و بين المللي خود موفق باشد. پژوهش حاضر با روش كيفي و ماهيت رويكرد روش توصيفي- تحليلي و همچنين با روش پيمايشي (مصاحبه) با 10 نفر از كارشناسان حوزه امنيتي و آسياي مركزي كه به‌واسطه روش نمونه گيري هدفمند و دردسترس كه به‌طورتخميني انتخاب‌شده اند، گردآوري و به اشباع نظري رسيده است. هدف اين مقاله، بررسي تأثيرپذيري ژئوپليتيكي منافع ملي ايران از رقابت ناتو و سازمان همكاري شانگهاي در آسياي مركزي است. پرسش اصلي اين است كه تضاد ژئوپليتيكي و رقابت شانگهاي و ناتو در آسياي‌مركزي، منافع ملي ايران را در چه ابعادي تحت‌تأثير خود قرار مي دهد؟ براين‌اساس، يافته هاي پژوهش نشان دادند كه : از آنجا كه آسياي مركزي داراي پيوستگي ژئوپليتيكي با ايران است؛ لذا رقابت ناتو و شانگهاي منافع ملي ايران را متأثر كرده است، كه در اين صورت ايران را ملزم به اتخاذ يك راهبرد مناسب درقالب بازنگري و بازتعريف محيط امنيتي درراستاي حفاظت از منافع ملي خود كرده است.

National interests are the core component of foreign and domestic policy decision-making for any country. One of the strategies to achieve national interests is to cooperate within regional organizations' framework or be active while looking at other countries' interests with priority given to a country's periphery. The Central Asian region, as one of the regions of interest to regional and supra-regional powers, is currently the arena of SCO-centered competition between China and Russia, as well as the presence and tendency of NATO, centered around the U.S. to compete with Russia and China. As a country with several geopolitical regions, Iran can not be successful in its regional and international strategies without considering these regions and not being a member of the regional organizations affiliated with these regions. The present study was collected by the qualitative method and the nature of the descriptive-analytical method approach and a survey method (interview) with ten experts in the security and Central Asia field who were selected and appropriately saturated by purposeful and available sampling method. This article investigates the geopolitical impact of the Islamic Republic of Iran's national interests on the competition between NATO and the SCO in Central Asia. The main question is: To what extent do the geopolitical conflict and the rivalry between Shanghai Cooperation and NATO in Central Asia affect Iran's national interests? Accordingly, the research findings show Central Asia has a geopolitical connection with Iran. Therefore, the rivalry between NATO and Shanghai Cooperation has affected Iran's national interests. It has required Iran to adopt an appropriate strategy to review and redefine the security environment to protect its national interests.