بررسي تطبيقي جايگاه نظارتي مجلس در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان

A Comparative Study of the Oversight Position of the Parliament in the Constitution of the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan

سوال اصلي مقاله اين است كه، جايگاه نظارتي مجلس در قانون اساسي ج.ا.ايران و جمهوري آذربايجان چگونه قابل تبيين است و هدف از اين نظارت چيست؟ فرضيه اصلي مقاله اين است در قانون اساسي هر دو كشور، سازكارهاي مختلفي در راستاي تحقق نظارت مجلس پيش بيني شده است كه هدف از آن، اصولا تحديد و كنترل اختيارات قوه قضاييه و مجريه است. مجلس به عنوان نهاد مردم سالار، از وظايف متعددي برخوردار است. برابر قانون اساسي ج.ا.ايران، مجلس كاركردهاي مهم قانونگذاري و نظارت را بر عهده دارد كه قواي مجريه و قضاييه را تحت تاثير قرار داده است. در جمهوري آذربايجان، به دليل چالش هاي انتخاباتي و تفكيك قوي، مجلس نتوانسته است، وجهه اي مردمي و جهاني در حد استانداردهاي مطلوب براي خود ايجاد كند. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه، ساختار تشكيل مجلس در آذريايجان، از حمايت هاي فكري و معنوي كمي در جامعه بر خوردار است و در مقايسه با نظارت در قوه مقننه ج.ا.ايران، به دليل ضعف حمايت مردم، نمايندگان تمايل كمتري براي جوابگويي به مردم داشته و نتيجتا قدرت نمايندگان بيشتر در راستاي منافع خود بوده و نظارت بر اركان دولت، پشتوانه مردمي ضعيفي دارند. پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي و با استفاده از كتابخانه اي و اسنادي و بهره گيري از قانون اساسي به عنوان منابع اصلي انجام شده است.

The main question of the article is how the position of parliamentary oversight in the Constitution of the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan can be explained and what is the purpose of this oversight? The main hypothesis of the article is that the constitutions of both countries provide for various mechanisms in order to exercise parliamentary oversight, the purpose of which is, in principle, to limit and control the powers of the judiciary and the executive. The parliament, as a democratic institution, has several functions. According to the Constitution of the Islamic Republic of Iran, the parliament has important legislative and oversight functions that have affected the executive and judiciary. In the Republic of Azerbaijan, due to electoral challenges and strong segregation, the parliament has not been able to create a popular and global image to the desired standards. The results of the research show that the structure of the parliament in Azerbaijan has little intellectual and spiritual support in the society and compared to the supervision in the legislature of the Islamic Republic of Iran, due to the weak support of the people, MPs are less inclined to answer to the people. As a result, the power of the representatives is more in line with their interests, and the oversight of the pillars of the government has weak popular support. The present research has been done by descriptive-analytical method and using libraries and documents and using the constitution as the main sources.