مناطق آزاد ، محرك توسعه تحليلي جامعه شناختي بر ابعاد عملكردي منطقه آزاد ارس

Free Zones as a Driver of Development:A Sociological Analysis on Performance Dimensions of Aras Free Zone

واژه توسعه به عنوان سازه چند بعدي در جامعه شناسي، از خيل عظيمي از محركها و عوامل تاثير مي پذيرد كه در اين ميان، مناطق آزاد يكي از عوامل محركه توسعه قابل ذكر است كه در بخش هاي از ايران از جمله منطقه آزاد ارس هم چنين منظوري مورد طلب است. با بهره گيري مناسب از مناطق آزاد در فرايند توسعه مي توان از يك اقتصاد درونگرا به يك اقتصاد باز و برونگرا تبديل شد و در عرصه هاي اقتصاد و تجارت بين المللي حضور موثر داشت. مناطق آزاد تجاري در ادبيات اقتصادي و بازرگاني كليد واژه هاي مهمي مي باشند؛ هرچند در بطن آن در ابتدا موضوعات بازرگاني به ذهن متبادر مي گردد، منتها بايد توجه داشت كه مناطق آزاد به صورت يك سرمنشا، تاثيرات اجتماعي و فرهنگي درخور توجهي از خود بر جاي مي گذارند و صرفا در حيطه اقتصادي و بازرگاني منحصر نيستند. ازآنجايي كه تاكنون مطالعه جامعي در زمينه ابعاد جامعه شناختي و اجتماعي مناطق آزاد در ايران انجام نشده است، لذا تحقيق حاضر به بررسي اين مهم پرداخته است. در اين راستا پس از مرور ادبيات و انجام 14مصاحبه با خبرگان موضوع، از روش تجزيه وتحليل تم براي يافتن الگوهاي موجود در سري داده ها و شناسايي ابعاد مختلف جامعه شناختي و عملكردي منطقه آزاد ارس استفاده شده است. درنهايت پس از تحليل داده ها 28 دسته مفهومي و 9 تم شامل همبستگي اجتماعي، عدالت اجتماعي، اخلاق اجتماعي، امنيت اجتماعي، كيفيت زندگي، عملكرد اقتصادي، عملكرد اجتماعي، عملكرد سياسي و عملكرد فرهنگي شناسايي و در قالب الگوي نظري مقاله ارايه شده است.

The term “Development” as a multidimensional construct in sociology, is influenced by many stimuli and factors. Among these factors, in Iran, free zones need a considerable attention. In the development process, by proper application of free zones, an endogenous economy can become an exogenous economy with a more effective role in the international arenas of economy and trade. Free trade zones are important keywords in the economic and commercial literature. Although in the beginning it seems that their main concepts are about commerce, but it should be noted that they are not limited to the economic and commercial fields because they can have deep social and cultural influences. Since so far no comprehensive study about the social impacts of free zones has been carried out in Iran, the present study aims to identify various aspects of this phenomenon. For this purpose, 14 interviews with social issues experts has been conducted. Then, interviews has been analyzed by Thematic analysis method and 28 conceptual categories & 9 themes, including Social Solidarity, Social Justice, Social Ethics, Social Security, Quality of life, Economic Performance, Social Performance, Political Performance & Cultural Performance has been identified and presented in the form of a theoretical framework.