نگاهي به سطوح شناختي در مكتب نيترا

يكي از مباحث جدي در حوزه تعامل خواننده و متن، سطح شناختي ادراك و پيش­فرض‌هاي اجتماعي و فرهنگي مؤلف، متن و مخاطب است. ساختارگرايان با تكيه بر سطح كانوني و پيش­فرض­هاي زباني در پاره‌گفتارها و براساس نظريه معناشناختي به نكات ارزشمندي در شناخت ادراك در قلمروهاي مفهومي متن دست­يافـته­ اند. مكتب­ نيترا و به‌طورمشخص يكي از مهم­ترين­ نظريه ­پردازان اين مكتب آنتوان پوپوويچ، نخستين بار درباره نشانه ­شناسي ارتباط ادبي، ساختار گفتماني متن و فعاليت­ هاي ذهني و پردازش معنا از سوي خواننده بحث كرده­ اند. آراي منتقدان و نظريه ­پردازان مكتب نيترا در غوغاي جنگ جهاني اول مسكوت ماند تا اينكه در حلقه زبان شناسي مسكو، پراگ و بعدها در فرانسه، آلمان و آمريكا به اشكال مختلف از جمله نقد زبان‌شناختي و خواننده‌محور سر برآورد. اين پژوهش در بخش نخست به معرفي مكتب نيترا و مهم‌ترين آراي آن در حوزه ارتباط متن و خواننده مي­پردازد و در بخش دوم با رصد برخي قلمروهاي نظريه ­پردازان متأخر كه با وام­ گيري از اين مكتب به سطوح شناختي شامل: ارتباط، ساختار گفتماني متن و فعاليت­ هاي ذهني پردازش، ذخيره و بازيابي اطلاعات دست يافته ­اند، توجه نموده‌است. نتايج نشان مي­دهد مكتب نيترا يكي از مهم‌ترين مكاتب ادبي در حوزه سبك ­شناسي و تحليل متون ادبي بوده‌است كه با دو رويكرد تحليل كيفي ارتباطات در يك متن واحد و تمركز بر ادبيات به عنوان يك سيستم جامع ارتباطي، در ميان آراي مكاتب ديگر بي­ آنكه نامي از آن برده شود، مورد استفاده قرار گرفته‌است.

no abstract