نظام نامه انتخابات و انتخابات نخستين دوره مجلس شوراي ملي در آذربايجان (1285ش./1324ق.)

Election System and The first parliamentary elections in Azerbaijan: Electoral Code and the First National Assembly Elections in Azarbayjan (1285 /1324

بلافاصله بعد از صدور فرمان مشروطيت ، نظام نامه انتخاباتي به عنوان سازوكار و شيوه نامه چگونگي نخستين انتخابات مجلس شوراي ملي تدوين و تصويب گشت. براساس اين نظام نامه انتخابات صنفي و طبقاتي بود. صنفي بودن انتخابات با نقشي كه طبقات مختلف در به ثمر رسيدن انقلاب مشروطيت ايفا كرده بودند ربط وثيقي داشت.با وجود انتقاداتي كه به نظام نامه وارد بود،به عنوان نخستين تجربه در مسير دموكراسي اين نظام نامه راه مشاركت سياسي را باز كرد. بعد از تهران، دومين شهري كه به انتخابات دست زد ، تبريز بود. نهادهاي مردمي و مدني تبريز عهده دار برگزاري اين انتخابات شدند و با وجود برخي اشكالات و ابهامات، انتخابات اولين دوره مجلس شوراي ملي در آذربايجان، تجربه قابل دفاع ، پيشروانه و راهگشايي در تحقق مشاركت عمومي وحق تعيين سرنوشت سياسي و اجتماعي تلقي مي شود. اين پژوهش، نظام نامه انتخابات و جريان انتخابات آذربايجان را به عنوان مسيله اي محوري در تجربه ي نخستين دموكراسي در ايران و آذربايجان با اتكا به منابع اصيل مورد بررسي قرار داده است.

Immediately after the issuance of the constitutional order, the Electoral Code was developed and approved to determine the mechanism for holding the first national assembly elections. Guild and class elections were based on this Electoral Code. The guild-based nature of the elections was closely related to the role played by different social classes in the Constitutional Revolution coming to fruition. Despite the criticisms posed against the Electoral Code, it opened the path to political participation as the first experience on the path to democracy. After Tehran, Tabriz was the second city that set out to hold an election. Public and civil institutions in Tabriz took the responsibility for holding the elections. Despite the problems and ambiguities involved, the first national assembly elections in Azarbayjan is considered as a defensible, progressive and helpful experience in realizing the promise of public participation and the right to determine the country’s political and social destiny. The present study is an analysis of the Electoral Code and the elections process in Azarbayjan, Iran, as a central issue in the first democratic experience in Iran and Azarbayjan based on original sources