تحليل گفتمان انتقادي در آثار محمود استادمحمد با رويكرد فمينيستي

Feminist Critical Discourse Analysis in Plays by Ostadmohammad

محمود استادمحمد يكي از نويسندگان مطرح ايران و از جمله نويسندگان كارگاه نمايش، گروهي از هنرمندان آوانگارد تئاتر قبل از انقلاب در ايران است. در آثار او ساير نمايشنامه‌نويسان ايراني، نقش زنان، نقشي چالش برانگيز است. از سويي در ميان نويسندگان نسل استادمحمد كمتر با نمايشنامه‌نويسان زنان روبرو هستيم و به جز مواردي معدود، گفتمان‌هاي رايج در تئاتر ايران قبل از انقلاب، توسط نويسندگان مرد رقم خورده است. اما با گذشت زمان و با تغييراتي كه در جامعه رخ داد، علاوه بر حضور بيشتر زنان در تئاتر، نوع نگاه به زن نيز در آثار نمايشي دچار تغييراتي شده است. اين پژوهش در نظر دارد با استفاده از مفاهيم اساسي در تحليل گفتمان انتقادي و به ويژه تحليل گفتمان انتقادي فمينيستي، به نقش زنان در آثار استادمحمد بپردازد. در آثار او به تدريج شاهد حضور بيشتر زنان و سخن گفتن از مسائل و مشكلات آنها هستيم. اما سوال اينجاست كه اين تغيير رويكرد تا چه اندازه تغيير ايدئولوژي حاكم و دگرگوني در روابط قدرت را نشان مي‌دهد و تا چه حد تحت تاثير ايدئولوژي‌هاي پيشين قرار دارد.

Mahmud Ostadmohammad is among the prized playwrights of Theater Workshop of Iran, a group consisted of avant-garde artists. In his plays and the plays written by his peers, the role of the women is challenging. When Ostadmohammad began writing plays, few women were practicing theater and the dominant discourse of Iranian theater was that of men. But during the past 40 years and regarding the changes in social-cultural sphere, in addition to having more women practicing theater, their role in the plays has also undergone some changes. In this essay I try to examine the role of women in plays by Ostadmohmmad using the principal concepts in Critical Discourse Analysis and particularly, Feminist Critical Discourse Analysis. The question is though in his plays women of coming to center from margins, and there's more about their problems and the femininity, but does it mean that we are witnessing a real change in the dominant ideology and power relations, or these changes are merely under the influence of previous ideologies.