پديد آورندگان :
موحد, محمدصادق دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده مهندسي معدن , طباطبايي, حسن دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده مهندسي معدن , يوسفي, مهيار دانشگاه ملاير - دانشكده فني و مهندسي - گروه معدن
كليدواژه :
ورقه 1:100.000 خوي , رسوبات آبراهه اي , حوضه آبريز نمونه , روش پتانسيل فرسايش , رتبه بندي مناطق آلوده
چكيده فارسي :
فلزات سنگين به دليل سمي بودن و پايداري در طبيعت، از آلاينده هاي خطرناك محيط زيست هستند. اين فلزات مي توانند با تغيير در خواص شيميايي رسوبات، فلزات و آلاينده ها را به آب روي رسوب خود انتقال دهند و با تحرك دوباره آنها در محيط، به عنوان منبع آلودگي عمل كنند. در اين خصوص معادن فلزي و فعاليت هاي معدني يكي از منابع اصلي آلودگي فلزات سنگين در محيط هاي محلي هستند. در مطالعه حاضر به منظور ارزيابي سطوح آلودگي فلزات سنگي (Cu، Ni، Cr، Zn، Pb و Mn) از تحليل داده هاي ژيوشيميايي رسوبات آبراهه اي ورقه 1:100.000 خوي استفاده شده است. از آنجا كه داده هاي رسوب آبراهه اي، معرف مواد بالادست خود هستند، براي تحليل بهتر آلودگي از روش حوضه آبريز نمونه (SCB) استفاده و براساس آن، غلظت زمينه محلي ناشي از ليتولوژي به روش ميانگين وزن دار محاسبه و به عنوان زمينه در شاخص هاي كيفيت رسوب مانند شاخص ضريب آلودگي و شاخص خطر زيست محيطي استفاده شد. عناصر نيز براي مشاركت در شاخص هاي مركب كيفيت رسوبات، با روش هاي آماري چند متغيره مانند ماتريس همبستگي پيرسون، آناليز فاكتوري و خوشه بندي سلسله مراتبي مورد بررسي قرار گرفتند. مطالعه حوضه هاي آلوده نشانداد كه منابع آلودگي بيشتر به دليل خصوصيات زمين شناسي منطقه بوده اما در برخي موارد فعاليت هاي معدني و انساني در گسترش آلودگي بسيار موثر بوده اند. در گام بعدي براي رتبه بندي مناطق آلوده، دبي رسوب مربوط به هر حوضه محاسبه و با توجه به سطح آلودگي رسوب، پتانسيل توليد حجمي و دبي رسوب، 127 حوضه آلوده Cr و Ni بهروش تاپسيس رتبه بندي شدند.
چكيده لاتين :
Heavy metals are dangerous for our environment due to their toxic and stable behavior in nature. These metals can change the chemical properties of sediments because they move from their sources, i.e., deposition sites, to stream of water. In this regard, mining activities are one of the major sources of heavy metal pollution in environments around the mines. In this study, to evaluate the risk of heavy metals (Cr, Ni, Cr, Zn, Pb&Mn) pollution, a dataset of stream sediment elemental concentration of the 1:100,000 scale Khoy quadrangle map was bult. Due to the fact that the sediment data represent upstream materials of sampling locations, the sample catchment basin method was applied to portray the pollutions. Then uni-element background concentration caused by lithology was calculated by the weighted average method and was applied as a reference value for calculation of sediment quality indices such as Contamination factor, Geoaccumulation index and ecological risk factor. In order to Participation in the Integrated quality indices, the elements with multivariate statistical methods such as Pearson correlation matrix, factor analysis, and hierarchical clustering were investigated. In this research, the study of contaminated basins showed that the sources of contamination were mainly due to the geological features of the area, but in some cases, mineral and human activities were very effective in spreading the contamination. Next, to prioritize the contaminated areas amount sediment discharge was calculated for each basin and according to sediment contamination level, Volumetric production potential and sediment discharge of each basin, those contaminated areas were ranked TOPSIS method.
