بررسي و مقايسه عوامل جامعه‌شناختي مؤثر بر طرد دانش‌آموزان ايراني و افغانستاني (مورد مطالعه: دوره دوم متوسطه شهر كاشان)

(Study and comparison of social factors affecting the exclusion of Iranian and Afghan students (Case Study: Kashan Secondary School

پژوهش حاضر با هدف بررسي و مقايسه عوامل جامعه‌شناختي مؤثر بر طرد دانش‌آموزان ايراني و افغانستاني دوره‌ دوم متوسطه شهر كاشان انجام شده است. دراين پژوهش از دو رهيافت روش شناختي كمي (با ابزار پرسشنامه) و كيفي (با ابزار مصاحبه نيمه‌ساختار يافته) بهره گرفته شده است.در بخش كمي حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران و روش نمونه‌گيري خوشه‌اي توأم با طبقه‌بندي، برابر با 340 نفر برآورد گرديد و در بخش كيفي نيز 15 مصاحبه نيمه‌ساختار يافته جهت مطالعه اكتشافي و تعميق نتايج انجام شده است. يافته‌هاي توصيفي بيانگر آن است كه ميانگين نمره‌ي طرد اجتماعي دانش‌آموزان در سطح متوسط به بالا (2/83) است كه در مجموع ميانگين‌ طرد اجتماعي پسران و دختران افغانستاني بيشتر از پسران و دختران ايراني است. نتايج حاصل از تجزيه ‌و تحليل داده‌ها نشان داد كه هرچند بين كيفيت زندگي، مشاركت اجتماعي و تبعيض اجتماعي دانش‌آموزان ايراني با دانش‌آموزان افغانستاني تفاوت معناداري وجود دارد، اما بين سرمايه فرهنگي آن‌ها با يكديگر تفاوت معناداري وجود ندارد. نتايج تحليل رگرسيون نيز نشان داد كه در بين گروه پسران ايراني و افغانستاني، مشاركت اجتماعي و در بين دختران ايراني و افغانستاني متغير تبعيض اجتماعي بيشترين تأثير را بر طرد اجتماعي آنها دارد. همچنين يافته‌هاي حاصل از بخش كيفي موجب عمق بخشي و تبيين بيشتر نتايج كمي شد. استدلال نهايي مقاله اين ‌است كه طرد اجتماعي دانش‌آموزان، پديده‌اي چند بعدي، پيچيده و پنهان است. بسترسازي براي افزايش مشاركت اجتماعي و كاهش تبعيض­هاي اجتماعي ازجمله مهم‌ترين راهبردهاي مقابله­اي در مسئله طرد اجتماعي است كه مستلزم تعامل بين نهادي و مشاركت نظام آموزش و پرورش با نهاد خانواده و كنشگران نظام آموزشي است.

The aim of this study was to investigate and compare the social factors affecting the exclusion of Iranian and Afghan high school students in Kashan. In this study, two methodological quantitative (questionnaire) and qualitative (semi-structured interviews) were used. In the quantitative part, the sample size was estimated to be 340 people using Cochran formula and cluster sampling method, and in the qualitative section, 15 semi-structured interviews were conducted for exploratory study and deepening of the results. The descriptive findings stated that the mean score of social exclusion of students was in the middle to high level (2.83), which in general, the average social exclusion of Afghan boys and girls was higher than that of Iranian boys and girls. The results of data analysis showed that although there is a significant difference between quality of life, social participation and social discrimination of Iranian students with Afghan students, there is no significant difference between their cultural capital and each other. Regression results also showed that among Iranian and Afghan boys, social participation and social discrimination among Iranian and Afghan girls had the greatest impact on their social exclusion. Also, the findings of the qualitative section confirm the quantitative results of the research. The final argument of the paper is that the social exclusion of students is a multi-dimensional, complex and hidden phenomenon. Providing a platform for increasing social participation and reducing social discrimination is one of the most important coping strategies in the issue of social exclusion, which requires inter-institutional interaction and the participation of the education system with the family institution and the activists of the educational system.