عنوان مقاله :
مردم‌نگاري فرايند تغييرات حمام در تهران
عنوان به زبان ديگر :
The Ethnography of the Process of Bathroom Changes in Tehran
پديد آورندگان :
برديافر، نيما دانشگاه اصفهان، ايران , قاسمي، وحيد دانشگاه اصفهان - گروه علوم اجتماعي، ايران , رحماني، جبار پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي - گروه انسان شناسي فرهنگي، تهران، ايران , كاظمي، عباس پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي - گروه انسان شناسي فرهنگي، تهران، ايران
كليدواژه :
حمام , استحمام , فرايند متمدن‌شدن , مصرف آب , جابه‌جايي كاركردي , روش مردم‌نگاري
چكيده فارسي :
حمام‌كردن در ايران، قدمتي طولاني دارد و با توجه به كاركردهاي بهداشتي، زيباييشناختي، مذهبي و اجتماعي، نقش مؤثري در تاريخ اجتماعي آن داشته است. در دهه هاي اخير، حمام و استحمام با رشد تكنولوژي تأمين منابع آب و انتقال آن به تهران از يك‌سو و رونق انديشه فراواني از سوي ديگر، دستخوش تغييرات اساسي شده است. هم‌زماني سبك زندگي مصرفي و دسترس‌پذيري حمام در دوران معاصر، زمينه هاي تغيير ذائقۀ فرهنگي و روانشناختي انسان امروز را به همراه داشته است؛ به‌گونه اي كه تغيير كاركردي حمام و دگرگوني معاني آن به‌عنوان بخشي از تغييرات مهم انسان متمدن، پيگيري شدني است. مقالۀ حاضر به دنبال درك تغييرات حمام و استحمام در مسير تكوين تاريخي آن است. در اين پژوهش از روش شناسي كيفي- تاريخي و به‌طور خاص از روش مردم‌نگاري براي انجام عمليات پژوهش و كليه مراحل كار ميداني بهره گرفته شد. يافته هاي اين پژوهش، حاصل تجربه زيسته زندگي پژوهشگران در تهران، مشاهدات و مصاحبه با طبقات مختلف شهري در تهران است. اين مطالعه نشان مي دهد با وجود تغييرات ساختاري در زندگي شهري، از بين رفتن حمام عمومي و جايگزيني حمام خانگي، اين تغييرات صرفاً ساختاري نبوده و به‌مرور، ذائقه روانشناختي مردم تهران نيز متناسب با پيچيده تر شدن جامعه، تحولاتي را تجربه كرده است. افزايش دفعات شست‌وشو، كاهش فواصل زماني، افزايش حساسيت هاي بهداشتي، انزجار از بو، پنهان سازي بروزهاي بدن، خصوصي‌شدن و تغييرات كاركردي و معنايي حمام و استحمام، بخشي از اين تحولات فرهنگي – روانشناختي است كه در سالهاي اخير در ايران رخ داده است.
چكيده لاتين :
A review of the historical documents and references related to Tehran reveals that this city has been always intrigued by water shortage. In the not-too-distant past, water used to be provided by rivers and uncovered streams that were polluted and contained urban waste. During the recent decades and following the economic development of the country and technological development of water-related industries, several urban plans were executed in different regions of the country, particularly in Tehran as the capital of Iran. These plans led to wide structural changes in the spatial structure of the city. Gradually, these spatial changes led to the cultural development of the residents and immigrants to this city, who became its main residents, such that residents of Tehran have recorded the highest water consumption rate in Iran. The present study shows that taking a bath, which is an essential need and an integral part of the urban and civilized lifestyle today, is a developmental process and its historical course is indicative of the cultural construction of this phenomenon. This construction was reconstructed in a period of contemporary history leading to a critical level of water consumption. Therefore, the authors of this study seek to find an answer to these questions: What changes have the bathroom and taking a bath undergone in their historical course? What are the conditions leading to fundamental changes in washing customs of people? In other words, the present study is an attempt to compare the main structural and cultural features of taking a bath in the past and today, on the one hand, and to examine the structural conditions of mental and cultural changes, on the other hand, to gain a better understanding of the habits and cultural features of the people of Tehran.
عنوان نشريه :
پژوهش هاي راهبردي مسائل اجتماعي ايران
