مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تبارشناسي مفهوم حق ازدواج در اعلاميه جهاني حقوق بشر و مقايسه تطبيقي آن با مفاد اعلاميه قاهره در باره حقوق بشر در اسلام

چكيده فارسي :

در ميان مباحث حوزه حقوق بشر موضوع حق ازدواج و اجزاء آن بيشترين حساسيت و تفسيرپذيري فرهنگي را دارد. اين حقيقت، در جريان تدوين ماده 16 اعلاميه جهاني حقوق بشر درباره حق ازدواج و خانواده نشان داده شده است. چون موضوع حق ازدواج نخستين‌بار توسط اعلاميه جهاني حقوق بشر وارد ادبيات بين‌المللي حقوق بشر شد، بررسي اين مسئله حائز اهميت است كه ديدگاه اين اعلاميه درباره مفهوم حق‌ازدواج چيست و تفسير اين ديدگاه بر اساس سير مذاكرات تدوين ماده 16 چگونه است. براين‌اساس، پژوهش حاضر با هدف مقايسه تطبيقي ديدگاه كشورهاي اسلامي در جريان مذاكرات اعلاميه و نيز تعريف منعكس شده در اعلاميه قاهره درباره حق ازدواج با آنچه در متن نهايي اعلاميه جهاني حقوق بشر قرار گرفت، انجام شد. بدين‌‌‌‌‌‌‌منظور منابع مربوطه در بازه زماني 1945 تا كنون مورد تحليل و بررسي قرار گرفت. يافته‌ها نشان داد كه كشورهاي اسلامي در اواخر قرن بيستم توانستند در قالب اعلاميه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام، ديدگاه مشخصي درباره مسئله حقوق بشر ارائه نمايند. همچنين مشخص شد كه هرچند ديدگاه‌هاي ديني به آن ميزان كه طرح شدند به ماده 16 اعلاميه جهاني حقوق بشر راه نيافتند، اما طرح آنها در فضاي سازمان ملل متحد، ارزش بررسي دارد. كشورهاي اسلامي با توليد اعلاميه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام، موضع اعلاميه جهاني حقوق بشر در مورد مفهوم خانواده و ازدواج را اصلاح و به‌ويژه ماهيت قدسي خانواده را معرفي كردند.