ارزيابي جامع مدل DSSAT-Nwheat در طيف وسيعي از مناطق اقليمي ايران

ارزيابي جامع مدل شبيه‌سازي محصول با مجموعه‌اي از داده‌هاي مناسب از محيط، مديريت، ارقام و خاك‌هاي متفاوت براي استفاده مطمئن از مدل در تجزيه و تحليل نظام‌هاي كشاورزي ضروري است. مدل Nwheat كه اخيراً به DSSAT اضافه شده است با استفاده از مشاهدات آزمايش‌هاي مزرعه‌اي در دامنه وسيعي از مناطق اقليمي با مديريت مختلف براي چهار رقم گندم (Triticum aestivum L.) شامل شهريار، پيشتاز، تجن و چمران مورد واسنجي و ارزيابي قرار گرفت. اين ارقام به‌ترتيب مناسب براي كشت در مناطق سردسير، معتدل، مرطوب و گرمسير مي‌باشد. نتايج اعتبارسنجي نشان داد كه مدل DSSAT-Nwheat مراحل فنولوژيكي كاشت تا گل‌دهي و كاشت تا رسيدگي را به‌خوبي با مقادير جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE) كمتر از چهار روز، جذر ميانگين مربعات خطاي نرمال شده (nRMSE) كمتر از سه درصد و شاخص توافق ويلموت (d) نزديك به يك شبيه‌سازي كرد. همچنين نتايج اعتبارسنجي عملكرد دانه ارقام گندم نشان داد كه مقدار RMSE از 568 كيلوگرم در هكتار براي رقم تجن تا 933 كيلوگرم در هكتار براي رقم چمران متغير بود. به‌طور كلي، nRMSE و d براي عملكرد دانه ارقام به‌ترتيب كمتر از 20 درصد و بالاتر از 0.8 بود كه دقت واسنجي را به‌خوبي نشان مي‌دهد. واكنش مدل به افزايش دما در مناطق مختلف و سطوح مختلف 2CO متفاوت بود. به‌طوري‌كه در منطقه اهواز، گرگان و مشهد افزايش دما تا نه درجه سانتي‌گراد در تمام سطوح غلظت 2CO، باعث كاهش عملكرد دانه شد كه البته افزايش 2CO مقداري از اثرات منفي افزايش دما را تخفيف داد. امّا در منطقه سردسير تبريز افزايش سه درجه سانتي‌گراد دما در سطوح غلظت 360، 540 و 720 پي‌پي‌ام 2CO به‌ترتيب باعث افزايش 8، 12 و 14 درصدي عملكرد دانه شد، ولي با افزايش بيشتر دما تا نه درجه سانتي‌گراد، عملكرد دانه 23، 15 و 10 درصد نسبت به دماي پايه كاهش يافت. به‌طور كلي، نتايج اين مطالعه نشان داد كه مدل DSSAT-Nwheat پاسخ‌هاي عملكرد دانه به طيف گسترده‌اي از مديريت و شرايط محيطي را به‌خوبي پيش‌بيني مي‌كند و مي‌توان از آن براي ارزيابي تأثيرات مختلف مديريت زراعي و تصميم‌گيري در نظام‌هاي كشت گندم در شرايط اقليمي جاري و آينده استفاده كرد.