ارزيابي و نقد ديدگاه اتان كلبرگ در يكسان انگاري فرقه‌هاي اثني عشريه و حربيه

اثني عشريه، از بزرگترين فرقه‌هاي اماميه بشمار مي‌آيد و از زمان رسول خدا صلّ الله عليه و آله و سلّم به شيعه معروف بوده‌اند. اهميت اين فرقه توجه اتان كلبرگ مستشرق شيعه‌شناس را به خود جلب و او اين فرقه را محور مطالعاتي خود قرار داده است. كلبرگ در مقاله نخستين كاربردهاي اصطلاح اثني عشريه، با استناد به كتاب الشجره ابوتمام، فرقه اثني عشريه را با فرقه حربيه يكي دانسته است. حربيه پيروان عبدالله بن حرب كندي بودند كه عبدالله را به عنوان امام بعد از ابوهاشم فرزند محمد حنفيه، مي‌دانستند. ياران او بعد از مدتي به كذب ادعاي امامت او پي بردند و از او روي گردان شدند. در مقاله حاضر، نخست فرقه اثني عشريه را در منابع شيعه و اهل سنت معرفي كرده، سپس با بيان گزارشي از اين دو فرقه در كتب ملل و نحلي كه قبل از كتاب الشجره ابوتمام، تأليف شده‌اند، عدم صحت ادعاي اتان كلبرگ در يكسان انگاري دو فرقه حربيه و اثني عشريه، روشن مي‌گردد.