تحليلِ الگوي گفتمانيِ عناصرزبان شناختي و فرايندهاي گفتمانِ رمانِ چراغ ها را من خاموش مي كنم

تحليل گفتمان انتقادي، رويكردي ميان رشته‌اي در حوزه‌هاي زبان‌شناسي، نقدادبي و جامعه شناسي است كه بر كاركرد اجتماعي زبان در جامعه و سياست و نحوة بازتوليد قدرت اجتماعي و سياسي تاكيد مي‌كند. بر اساسِ نظريۀ نورمن فركلاف ، براي كشف لايه‌هاي زيرين و تحليل الگوي گفتماني، بايد سه سطح «توصيف»، «تفسير» و«تبيين» را بررسي كرد. براي دست يافتن به الگوي گفتماني درسطح «تبيين» كه سطح اصلي و بنيادين در بررسي جامعه‌شناسي زبان است، بايد سطح «توصيف» (شاخص‌هاي زبان‌شناختي، عناصر صوري زبان و دستور زبان متن) و سطح «تفسير» (فرايندهاي گفتمان، بافت موقعيتي متن و عوامل بينامتني) مورد توجّه قرار گيرد. در اين مقاله كه به روش تحليلي توصيفي به گردآوري اطلاعات به روش كتابخانه اي، روش تحليل داده ها به روش كيفي وروش استدلال استقرايي(ازجز به كل) انجام شده مي‌كوشيم برپاية نظرية گفتماني نورمن فركلاف، به بررسي رابطة ديالكتيك زبان و قدرت و زبان و گفتمان در رمان چراغ‌ها را من خاموش مي‌كنم صرفاً در دو سطح توصيف وتفسير بپردازيم. دستاورد تحليل گفتماني اين رمان اين است كه زويا پيرزاد با تسلط بر گونه‌هاي آوايي، واژگاني، ساختارجمله و انواع آن و شخصيت پردازي متن در اين اثر، زير ساختي مناسب براي ورود به سطوح ديگر تحليل گفتمان انتقادي ايجادكرده است. كاربرد الگوي گفتماني رمان چراغ‌ها را من خاموش مي‌كنم، ازنظرفركلاف، درسطح توصيف، يعني توصيف عناصر زبان‌شناختي و ساخت‌هاي زباني و در سطح تفسير، يعني تفسير فرايند‌هاي گفتمان، گامي است در شناختِ لايه‌هاي زيرين اين رمان و شناختِ ساختارها و كنش اجتماعي و جهان نگري انتقادي و جامعه شناختي. نويسنده از زبان براي ساخت هويت هاي اجتماعي، روابط اجتماعي و نظام هاي دانش و باورها استفاده مي كند و به كمك مشاركان گفتمان به بيان حقايق پنهان و لايه هاي زيرين متن مي پردازد.