بررسي كارآيي تركيبات بيولوژيك براساس Bacillus subtilis در كنترل بيماري مرگ گياهچه پنبه ناشي از Fusarium solani

قارچ Fusarium solani يكي از مهم‌ترين عوامل در مرگ گياهچه پنبه به ‌شمار مي‌آيد. يكي از روش‌هاي كنترل اين بيماري ضدعفوني بذر پنبه با قارچ‌كش‌هاي شيميايي و تركيبات بيولوژيك است. هدف از اين پژوهش امكان جايگزيني تركيبات بيولوژيك subtilis Bacillus به‌جاي سموم شيميايي براي ضدعفوني بذر بود. تركيبات بيولوژيك مورد بررسي شامل سوپرنيتروپلاس، بيوسوبتيل، كمپانيون بودند. در آزمايش زيست‌سنجي كشت متقابل مشخص گرديد جدايه‌هاي subtilis B. استخراج‌شده از تركيبات تجاري بيولوژيك بيوسوبتيل، كمپانيون و جدايه بومي B96 subtilis B. به ترتيب با ميزان 46.67، 44.67 و 41.67 درصد مؤثرترين جدايه‌ها از نظر ممانعت‌كنندگي از رشد قارچ F. solani بودند. ترشحات فرار جدايه بيوسوبتيل و سوپرنيتروپلاس، به ترتيب با ميزان 12.77 و 10.19 درصد بيشترين تأثير را در جلوگيري از رشد پرگنه قارچ داشتند. از ميان چهار قارچ‌كش‌ مورد بررسي، قارچكش كاربوكسين تيرام (ويتاواكس 75%) با درصد بازدارندگي (49.06) بيشترين و قارچ‌كش ايمازاليل (فونگافلور 5%) با درصد بازدارندگي (9.91) كمترين تأثير را در جلوگيري از رشد ميسيليوم قارچ بيمارگر داشتند. در آزمايش‌هاي گلخانه‌ بذور پنبه ورامين با تركيبات تجاري بيولوژيك، سوسپانسيون جدايه بومي B96 و قارچ‌كش‌هاي مورد آزمايش با سه غلظت متفاوت ضدعفوني و در خاك مايه‌زني شده با قارچ بيمارگر كشت شدند. نتايج نشان داد تيمار بذر همراه با تركيب بيوسوبتيل، مؤثرترين تركيب بيولوژيك از نظر كنترل بيماري مرگ گياهچه بوده است و اين تركيب از نظر كنترل بيماري با قارچ‌كش كاربوكسين تيرام برابر بود. نتايج كلي حاكي از آن بود امكان جايگزيني سموم شيميايي رايج با برخي تركيبات بيولوژيك به‌صورت ضدعفوني بذر جهت كنترل بيماري مرگ گياهچه وجود دارد.