بررسي تطبيقي آيه 80 سورۀ نمل در نگاه فريقين با تأكيد بر نقد نظريۀ عدم سماع اموات

بررسي آيات شريفۀ قرآن در ميان مفسران فريقين مي‌تواند در به‌دست آوردن معناي صحيح و جامع‌تري از آيات و رفع بعضي اختلافات ظاهري و نقد ديدگاه‌هاي هردو گروه راهگشا باشد. باوجود نقاط مشترك، در تفسير آيه 80 سورۀ مباركۀ نمل، اختلافاتي در تفسير قسمت اول آن به‌چشم مي‌خورد. برخي اين آيۀ شريفه را دليل مثبتي بر نظريۀ «عدم سماع اموات» مي‌دانند و بعضي از مفسرين، چنين برداشتي از اين آيه را نادرست مي‌شمارند. اين مقاله با روش تحليليانتقادي به بررسي تطبيقي اين موارد اختلاف مي‌پردازد. پژوهش‌هاي اين نوشتار در چند گام به اين موارد منتج مي‌شوند كه اولاً مي‌توان مطابق با ديدگاه علامه طباطبايي گفت تشبيه در اين آيۀ شريفه به‌كار نرفته است؛ ثانياً اثبات مي‌گردد كه اگرهم تشبيه را بپذيريم، وجه شبه عدم انتفاع يا فقدان حيات است نه عدم سماع؛ ثالثاً روشن مي‌شود كه حتي در صورت پذيرش عدم سماع به‌عنوان وجه شبه، مخالفت با صريح آيات ديگر قرآن و همچنين رواياتي كه حتي در منابع اهل‌سنت نيز وجود دارد. نتيجه اينكه مجموعۀ اين موارد، دلايلي متقن مبني بر اين مطلب است كه اين آيۀ شريفه، نه‌تنها نمي‌تواند مؤيد و مثبتي بر نظريۀ عدم سماع اموات باشد، بلكه نافي اين عقيده است.