گزينش ژنوتيپ هاي متحمل به تنش گل جاليز Orobanche cernua در توتون هاي شرقي Nicotiana tabacum با استفاده از شاخص هاي تحمل به تنش

توتون يكي از مهم‏ترين گياهان صنعتي و اقتصادي در بسياري از كشورهاي دنياست كه عمدتاً به خاطر برداشت و جمع آوريِ برگ هايِ آن كشت مي شود. به منظور مطالعۀ پاسخ 92 ژنوتيپ توتون شرقي به تنش گل جاليز، آزمايشي در قالب طرح پايۀ بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت دو شرايط نرمال (بدون تنش گل جاليز) و تنش گل جاليز در دو سال زراعي 1386 و 1387 انجام شد. نُه شاخص شامل شاخصِ تحمل (TOL)، شاخص تنش نسبي (RSI)، ميانگين به ره وري (MP)، ميانگين هارمونيك (HM)، شاخص پايداري عملكرد (YSI)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخصِ تحملِ تنش (STI) و شاخص عملكرد (YI) بر اساس وزن خشك برگ (عملكرد) در شرايط نرمال (Yp ) و تنش گل جاليز (Ys) محاسبه شدند. بالاترين ميانگين وزن خشك برگ (عملكرد) تحت شرايط نرمال و تنش گل جاليز در ژنوتيپ هاي 40، 39 و 24 مشاهده شد. بالاترين همبستگي مثبت و معني دار بين وزن خشك برگ (عملكرد) در شرايط نرمال و تنش گل جاليز با شاخص‌هاي MP، HM، GMP، STI وYI  مشاهده شد. با استفاده از روش رتبه بندي، ژنوتيپ هاي 40، 10 و 45 به عنوان متحمل ترين ژنوتيپ ها به تنش گل جاليز معرفي شدند. براساس نتايج نمودار باي پلات، ژنوتيپ‌هاي 40، 39، 24، 19 و 4 به عنوان ژنوتيپ‌هاي پُرمحصول و متحمل و ژنوتيپ‌هاي 70، 69، 72، 67، 78، 71 و 8  به عنوان حساس‌ترين ژنوتيپ‌ها به تنش گل جاليز شناسايي شدند. در گروه بندي ژنوتيپ ها به روش Ward نيز ژنوتيپ هاي با عملكرد بالا و متحمل به تنش گل جاليز شامل ژنوتيپ‌هاي 40، 39، 24، 19 و 4 در يك گروه طبقه‌بندي شدند و ژنوتيپ هاي با عملكردِ پايين در شرايط نرمال و تنش گل جاليز و حساس به تنش گل جاليز شامل ژنوتيپ‌هاي 70 و 69 در گروه ديگر قرار گرفتند. با توجه به تنوع بالاي مشاهده شده در بين ژنوتيپ ها از نظر واكنش به تنش گل جاليز، مي‌توان از آنها به عنوان والدين مناسب در برنامه‌هاي به‌نژادي و همچنين توليد جمعيت‌هاي متنوع جهت شناسايي مكان‌هاي ژني كنترل كننده تحمل به تنش گل جاليز و بررسي تغييرات بيان ژن‌هاي مربوط به تحمل تنش گل جاليز استفاده نمود.