چارچوب تبديل فرايند شكل‌گيري پروژه‌هاي بزرگ‌مقياس دربافت‌هاي تاريخي به محرك توسعه (كاتاليست) مثبت موردپژوهي: بافت تاريخي نجف اشرف

بافت هاي تاريخي به عنوان يك سيستم زنده نياز به تكامل و دگرديسي در طول زمان دارند. در اين ميان، مداخلات بزرگ مقياس معماري نيازمند توجه ويژه اي است تا در جهت حفظ ارزش هاي بافت در توسعه هاي بعدي عمل نمايند. چگونگي تبيين و تعريف چارچوبي به منظور اكتشاف روندهاي پياپي چنين مداخلاتي و نحوه تبديل آنها به محرك توسعه مثبت در مسير تغييرات بعدي، پرسش اصلي پژوهش حاضر است. هدف اين پژوهش، توصيف و تحليل مداخلات بزرگ مقياس، در دامنه زماني سه دهه پيش، در محلات چهارگانه شهر قديم نجف و صورت بندي رويكرد و اصول حاكم بر مداخله پيرامون حرم مطهر علوي در جهت اصلاح روندهاي پيشين و دستيابي به اصول طراحي شهري به منظور تبديل آن به محرك توسعه مثبت بوده است. بستر پژوهش شهر قديم نجف اشرف و مصاديق بررسي شده نيز طرح توسعه پيرامون حرم مطهر و مداخلات تجاري و مسكوني واقع در محلات چهارگانه بوده است. مطالعه حاضر با بررسي هاي اسنادي و تطبيقي ، به روش استنتاجي و منطق حاكم بر پژوهش هاي موردي به واكاوي مداخلات بزرگ مقياس پرداخته است. استفاده از روش موردپژوهي، امكان تحليل هاي موردي و بين موردي را نيز فراهم نموده است. بر اساس چارچوب حاصل از مرور متون نظري، نگاهي جامع بر اساس كل گرايي، ميزان تحرك توسعه، حساسيت به زمينه، كنترل پذيري، پيش بيني ناپذيري، اثربخشي تكويني و تشخص بخشي مي توانند امكان تبديل پروژه هاي بزرگ مقياس به محرك توسعه مثبت را فراهم آورند. بر اساس نتايج پژوهش و كاربست مدل مفهومي در ارزيابي نمونه هاي موردي، توجه به الگوي توسعه تاريخي بر اساس رويكردي جامع، نگاه رفت و برگشتي از كل به جزء و بالعكس، حفظ تناسب دانه بندي، پيوند نسوج ارتباطي ملموس و غيرملموس و ظرفيت سنجي واقعي و مديريت مكان متناسب با ويژگي هاي زماني از مشخصات شكل گيري محرك توسعه مثبت در بافت تاريخي نجف اشرف بوده است. دستيابي به تعاريف مشخصي از انسجام و پيچيدگي در راستاي شاخص هاي فوق، زمينه حفظ بافت هاي تاريخي در مسير توسعه و جلوگيري از شكل گيري محرك توسعه منفي را فراهم مي آورد.