تحليل و ارزيابي عوامل اثر‌گذار در مديريت پايدار منابع آب در بخش كشاورزي

Analysis and evaluation of factors affecting the sustainable management of water resources in agriculture

آب گرانبها­ترين ثروتي است كه دراختيار بشرقرارگرفته،به ­خصوص در ايران،كه سطح وسيعي از آنرا مناطق خشك و كويري در برگرفته است.با توجه به اقليم خشك و شكننده كشور و با در نظر گرفتن خشكسالي­ هاي اخير اهميت آب به­ عنوان يك نهاده حياتي بيش از پيش مشخص مي ­شود. امروزه بشر در جريان شتابان توسعه براي تامين آب با مشكلات زيادي روبرو است. اين وضعيت در اقليم­هاي خشك كم بارش كه اكوسيستم ­هاي دخيل در تامـين آب شكننده ­تر است با وقوع خـشكسالي­ ها و برداشت بي­رويه از ذخاير آب، برنامه ريزان را با شرايط بحراني­ تر روبرو ساخته است. محدوديت منابع آبي، رشد سريع جمعيت و نياز به توليد بيشتر، سبب شده است كه بخش كشاورزي نسبت به ساير بخش­هاي مصرف كننده آب، تقاضاي بيشتري براي مصرف داشته باشد. بنابراين، مهم­ترين چالـش بخش كشاورزي اين مناطق در شرايط كنوني چگونگي توليد بيشتر غذا از آب كمتر است. نتايج نشان مي ­دهد كه بخش آب يكي از بخش­هاي زير­بنايي و اساسي كشور مي­باشد كه مي ­تواند به­ عنوان موتور رشد در اقتصاد عمل كند و باعث رشـد ساير بخش­ها به ­خصوص بخـش كشاورزي و فعاليت­هاي وابـسته به آن گردد و همچنين نتايج نشان داد كه رابطه معني­ داري بين ويژگي­هاي فردي كشاورزان و تمايل به مديرت پايدار منابع آبي وجود دارد. تحقيق حاضر از نوع تحقيقات كاربردي و به روش توصيفي و همبستگي بود و از تكنيك تحليل عاملي استفاده نمود. اين تحقيق به شيوه اسنادي و ميداني و با استفاده از پرسشنامه براي تعيين عوامل موثر بر مديريت پايدار منابع آب زراعي در زمين­هاي كشاورزي اطراف تهران انجام شد. جامعه آماري در اين تحقيق تمامي مديران، كارشناسان و صاحبنظران بخش كشاورزي اطراف شهر تهران بود. پس از مطالعه كتابخانه اي و ميداني، اطلاعات جمع آوري و سپس اطلاعات به­ دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.

Water is the most precious wealth available to mankind, especially in Iran, a large area of which is covered by arid and desert areas. Due to the dry and fragile climate of the country and considering the recent droughts, the importance of water as a vital input is becoming more and more clear. Today, human beings are facing many problems in the process of accelerating development to supply water. This is the case in arid climates where ecosystems involved in water supply are more fragile. With droughts and uncontrolled depletion of water resources, it has put planners in a more critical position. Limited water resources, rapid population growth and the need for more production have made the agricultural sector more in demand than other water-consuming sectors. Therefore, the most important challenge for the agricultural sector in these areas in the current situation is how to produce more food than less water. The results show that the water sector is one of the basic infrastructure sectors of the country that can act as an engine of growth in the economy and cause the growth of other sectors, especially the agricultural sector and related activities. Also the results showed that there is a significant relationship between individual characteristics of farmers and the desire for sustainable management of water resources. The present study was an applied research by descriptive and correlation methods and used factor analysis technique. This research was conducted by documentary and field methods using a questionnaire to determine the factors affecting the sustainable management of agricultural water resources in agricultural lands around Tehran. The statistical population in this study was all managers, experts and experts in the agricultural sector around the city of Tehran. After library and field study, were collected data and then they obtained information was analyzed using SPSS software.