نقد ديدگاه ابوزيد درباره نسخ و ارتباط آن با تاريخمندي قرآن

نصرحامد ابوزيد از نظريه‌پردازان قرآني با انديشه‌هاي نو و انتقادي است. او همچون برخي از هم‌انديشانش قرآن را متني تاريخمند مي‌داند و در راستاي اثبات ديدگاه خود به پژوهش در حوزه‌هاي مختلف از جمله نسخ اقدام نموده است. بررسي سير مطالعاتي ابوزيد حاكي از تحولّي جدّي از متن‌انگاري قرآن (دوره اعتقاد به وقوع نسخ در قرآن) به گفتار انگاري (دوره عدم اعتقاد به وقوع نسخ در قرآن) مي‌باشد. او در مرحله متن‌انگاري قرآن، وقوع نسخ را به جهت تسهيل و مراعات حال مخاطبان پذيرفته و بر اين اساس، نسخ را به عنوان شاهدي بر تعامل قرآن با فرهنگ زمانه اقامه نموده است، و در مرحله گفتارانگاري قرآن، با عدول از فرض پيشين و با انتقاد از نگاه متني به قرآن، گفتارانگاري را امكاني براي گزينش آيات متناقض براساس شرايط عصري دانسته است. بدين ترتيب در هر دو مرحله، از پديده نسخ تاريخمندي قرآن را استنباط كرده است. در اين مقاله كه به روش توصيفي تحليلي نگاشته شده، ضمن طرح ديدگاه ابوزيد، ادّله او مورد نقد و بررسي قرار گرفته است علي‌رغم تغيير رويكرد، در هر دو مرحله مي‌توان بين نگرش او به نسخ و تاريخمندي قرآن ارتباط برقرار نمود و در عين حال به نقد ديدگاه او مبادرت ورزيد.