تحوّلات انتساب مسئوليت كيفري آمر و مأمور در حقوق بين‌الملل

مفهوم مسئوليت مافوق ريشه در مخاصمات كشورها، ملل و تمدّن‌ها دارد. به‌طور تاريخي مفهوم «حق با قدرت است» با اقدامات دول پيروز، بدون توجه به ماهيت مجرمانه اين اعمال، توجيه شده است. اين موضوع به‌خصوص از قرن هفدهم در مفهوم استعمار غربي به ثبوت رسيده و برتري نظامي، كارت سبز دول قدرتمند براي تجاوز بدون پاسخگويي بوده است. تلاش‌هاي زيادي براي برطرف نمودن اين خلأ ازجمله در وستفاليا و توسط اروپائيان صورت گرفته است. با وجود اين، در خارج از اروپا، در كشورهاي استعمارزده، اين وضعيت باقي ماند تا در سال‌هاي ۱۸۰۰، نظريه «عمل دولت» پا به عرصه وجود گذاشت. چالش مسئوليت و عدم‌ِمسئوليت در ميانه دو جنگ جهاني دوباره مطرح شد. منشور نورمبرگ، براي اولين بار با رويكرد «موقعيت رسمي نمي‌تواند موجب سلب مسئوليت گردد» و سربازان قبل از مأمور بودن انسانند، نقطه پاياني بر بي‌مسئوليتي گذاشت. به‌موجب اين منشور، فرماندهان نه‌فقط در قبال فرامين خود كه در قبال اعمال زيردستان نيز مسئولند، چنين مسئوليت خاص نظاميان نيست بلكه سياستمداران را نيز دربرمي‌گيرد.