تاب‌آوري آبخيز: مفهوم و ضرورت

در حال حاضر بلاياي طبيعي و دخالت هاي انساني از دلايل اصلي مشكلات موجود در مقياس حوزه هاي آبخيز است، از اين‌رو مديريت اين چالش ها از مشكلات اصلي كنوني مديران آبخيزها تلقي مي‌ شود. با وجود اين، رويكردهاي امروزي مديريت منابع حوزه هاي آبخيز پاسخ گوي مناسبي براي مشكلات حاضر نبوده است، به نحوي كه دامنه و نوع مشكلات وارده بر محيط‌زيست همواره در حال افزايش و خارج از آستانه تحمل بوم سازگان است. همان‌طور كه جوامع در جهت بهبودي پس از بلايا تلاش مي‌‌كنند و پيش به آينده جلو مي‌‌روند، تاب‌آور نمودن حوزه‌هاي آبخيز به معناي كمك به مديريت بهتر سامانه‌هاي طبيعي يا بازسازي سريع‌تر در مواجهه با مخاطرات در آينده است. از اين رو، رويكرد ارزيابي تاب‌آوري به عنوان راه‌كاري نوين براي تقويت سامانه هاي چند بعدي مانند حوزه هاي آبخيز، با استفاده از ظرفيت هاي آن مطرح شده و تعاريف، شاخص‌ها و الگو هاي سنجشي متفاوتي در رابطه با آن شكل گرفته است. حال آن كه تاكنون كاربست رويكرد تحليل جامع تاب‌آوري در سامانه هاي پويا و پيچيده حوزه هاي آبخيز با در نظر گرفتن ابعاد كليدي مؤثر در آن خصوصا در داخل كشور مفهوم‌سازي و گزارش نشده است. بر همين اساس نوشتار پيش‌ رو، تلاشي براي مفهوم‌سازي تاب‌آوري حوزه هاي آبخيز كشور به‌منظور تبيين دورنماي مفيد براي درك تصميمات مديريتي و تغييرات مربوط به منابع طبيعي در راستاي مديريت جامع حوزه هاي آبخيز محسوب مي‌‌شود.