كاني‌شناسي اجزاي خاك در برخي كشت‌‌‌هاي طولاني مدت با رژيم رطوبتي زريك

شناسائي نوع كاني‌هاي اجزاء خاك‌هايي كه پوشش گياهي متفاوت دارند، داراي اهميت ويژه‌اي است. هدف از اين مطالعه بررسي كاني‌هاي اجزاي خاك تحت كشت مداوم است. بدين منظور، سه منطقه با رژيم رطوبتي خاك مشابه (زريك) شامل دشت‌هاي گيان، درود و كنگاور انتخاب شدند. 13 خاك‌رخ با تاريخچه كشت زراعي و ويژگي‌هاي متفاوت انتخاب و خاك‌رخ‌ها حفر و تشريح شدند. خاك‌هاي انتخاب شده تحت كشت برنج، گندم، كلزا، چغندرقند بودند. نمونه‌ها از افق‌هاي مختلف جمعآوري شدند و ويژگي‌هاي فيزيكوشيميايي و كاني‌شناسي آنها در آزمايشگاه اندازه‌گيري شد. تمامي اجزاي خاك شامل سه جزء شن، سيلت و رس جدا شدند و محتوي كاني‌ آنها تعيين شد. نتايج تجزيه‌هاي پراش پرتو ايكس، ميكروسكوپ‌هاي الكتروني عبوري و روبشي نشان داد كه بيشترين فراواني نسبي كاني‌هاي جزء رس در كشت برنج به ترتيب شامل كلرايت ورمي‌كولايت اسمكتايت ايلايت مي‌باشد. شرايط غرقابي وضعيت مناسبي را براي پايداري كاني‌هاي كلرايت و ورميكولايت فراهم كرده است. حضور ورمي‌كولايت در كشت برنج را مي‌توان به‌دليل هوازدگي بيوتايت دانست. بيشترين مقدار اسمكتايت در جزء رس كشت زراعي چغندرقند و سپس در كلزا ديده شد. نوتشكيلي اسمكتايت حاوي كلسيم، بعنوان كاتيون قابل تبادل در خاك‌هاي كشت شده غالب است. كاني‌هاي مختلط كلرايتورمي‌كولايت، ايلايت-اسمكتايت و ايلايت-ورميكولايت در جزء سيلت كشت برنج به‌طور غالب و سپس در كشت چغندرقند و كلزا مشاهده شدند، تغييرپذيري جزء شن ناچيز و در تمامي كشت‌ها تقريبا مشابه بود.