مقايسه و ارزيابي ديدگاه و ادله مفسران و حكما درباره كيفيت عذاب مسخ

A Comparative and Evaluative Study on the Quality of Torment of Metamorphism in the Views of Scholars and Commentators

عذاب مسخ يكي از سنت هاي مواخذه الاهي است كه در پي انحرافات اعتقادي و اخلاقي گريبانگير فرد يا گروهي خاص مي شود. چنين سنتي در آيات قرآن دو گونه گزارش شده است: مسخ ظاهري كه مختص قوم بني اسراييل بوده و به سبب نافرماني از امر تحريم صيد و به كاربردن حيله به آن مبتلا شدند؛ مسخ معنوي كه عام است و همه انسان ها در معرض ابتلا به آنند. آيات بسياري با الفاظ متفاوت يادآور گونه دوم از عذاب مسخ است. ميان مفسران فريقين درباره مسخ صوري بني اسراييل اختلاف نظر وجود دارد. اين اختلاف سبب پيدايش سه ديدگاه در ميان آنها با ادله متفاوت شده است. حكما، به ويژه پيروان حكمت صدرايي، نيز ضمن پاي بندي به ظاهر آيات و روايات، بر اساس نظريه تناسخ ملكوتي و نوع الانواع تقريري دقيق تر پيش مي كشند كه مسخ ظاهري و باطني را شامل مي شود. اين ديدگاه ها مبتني بر تبعيت بدن ها از نفوس و توجه به نوع متوسط و جنس سافل است. در اين پژوهش، به شيوه تحليل محتوا، ديدگاه ها و دلايل مفسران و حكما درباره كيفيت و انواع عذاب مسخ را بررسي و ارزيابي خواهيم كرد.

Torment of metamorphism is a reprimand in divine tradition which afflicts a particular individual or a community due to their deviation in morality and belief. This tradition is reported in two major ways in Quranic verses; a) Formal (carnal) metamorphism is particular to Bani Israil by which they were afflicted due to their disobedience in unlawful hunting (fishing) and use of deceit and b) spiritual transformation is a general phenomenon to which all human beings are exposed. The latter is reported through different languages in many Quranic verses. Shiite and Sunni commentators have adopted different views regarding the disfigurement of Bani Israil. This has led to three different positions between them which are grounded in different reasons. Scholars, advocates of Sadraic philosophy in particular, while observing Quranic verses and tradition, employ the theory of heavenly reincarnation and avail themselves of explanations and sub-explanations which include both inward and outward transformation. These views are according to the dependence of body on soul and consideration for intermediary type and hypo-type. This research has employed content analysis to study the quality of torment of transformation in the views of scholars and commentators.