نشانگرهاي مورفولوژيكي ابزاري براي بررسي تنوع ژنتيكي برخي ژنوتيپ‌هاي لايم (Citrus aurantifolia)

مطالعه تنوع ژنتيكي ژرم‌پلاسم‌هاي هر گياهي باعث بهبود برنامه‌ريزي‌هاي اصلاحي مي‌شود. مركبات نيز به دليل آنكه يكي از مهم‌ترين محصولات كشاورزي است از اين قاعده مستثنا نيستند. بسياري از ليموهاي مناطق جنوبي بر اساس شكل ظاهري و حدس نام‌گذاري شده‌اند كه مي‌توان با كاربرد نشانگرهاي ريختي و مقايسه آنها با ارقام و گونه‌هاي شناخته‌شده روابط ژنتيكي و شجره‌نامه آنها را مشخص نمود. بررسي حاضر جهت مطالعه تنوع و روابط ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي ليمو توسط نشانگرهاي مورفولوژيكي صورت گرفت. چهل ‌و يك صفت كمي و كيفي در 23 ژنوتيپ‌ مختلف ليمو از سه منطقه جغرافيايي و هفت رقم شناخته‌شده مركبات به‌عنوان شاهد بر اساس توصيف نامه معرفي‌شده براي مركبات بررسي شد. تجزيه خوشه‌اي توسط نرم‌افزار Ntsys و تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي توسط نرم‌افزار Past انجام شد. بر اساس ماتريس تشابه محاسبه‌شده دامنه تشابه مابين ژنوتيپ‌ها از 0.141 الي 0.683 با متوسط 0.388 بود كه دلالت بر وجود تنوع بالا بين ژنوتيپ‌هاي موردبررسي دارد. بر اساس نمودار خوشه‌اي حاصل ژنوتيپ‌ها در سطح تشابه 0.32 در چهار گروه قرار گرفتند. در تجزيه كلاستر سلطان مركبات (Citrus grandis) و بالنگ (C. medica) به همراه پرتقال (C. sinensis) به‌عنوان يكي از اجداد اوليه مركبات از ساير نمونه‌ها گروه مجزايي تشكيل دادند. گروه چهارم كه بزرگ‌ترين گروه تشكيل‌شده بود تمام رقم‌هاي ليمو شاهد را در بر داشت كه نشان از ارتباط آنها با يكديگر بود. بر اساس آزمون تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي مشخص گرديد كه ده مؤلفه اول 80.52 در صد از تغييرات را در برگرفتند. بر اساس آزمون تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي مشخص مي‌گردد تا مؤلفه دهم 26 صفت از 41 صفت مورد بررسي نقش معني‌داري در ايجاد تفاوت‌ها دارند. به‌طوركلي با توجه به مجموع نتايج مشخص شد ويژگي‌هاي مورفولوژيكي مي‌توانند بين ليموها و ديگر نمونه‌هاي مركبات تفاوت قائل شده و آنها را تشخيص دهند.