تبيين جايگاه قاب در آثار نگارگري ايران و بررسي نوآورانه آن در آثار محمود فرشچيان

يكي از مهمترين مباحث در هنرهاي تجسمي قاب و رابطه آن با اثر هنري است كه بدون در نظر گرفتن آن، اجزا و عناصر داخل آن، تعريف مشخص و قابل دركي نخواهند داشت. قاب در آثار نگارگري قديم ايران داراي هويت مستقل و كاركردهاي گوناگون بوده و در دوره‌هاي مختلف تحولاتي داشته است. در ميان هنرمندان نگارگر معاصر نيز محمود فرشچيان از قاب و كاركردهاي متنوع آن غافل نبوده و از آن به شيوه‌هاي گوناگوني بهره برده است. هدف از تحقيق پيش‌رو شناسايي و تبيين جايگاه قاب در آثار نگارگري قديم ايران و تداوم سنت و نوآوري آن در آثار فرشچيان در اين زمينه است. مقاله در پي پاسخ به اين دو پرسش است كه: قاب در آثار نگارگري قديم ايران چه ويژگي و كاربردي داشته است؟ و كاربرد قاب در آثار فرشچيان و نوآوري‌هاي وي در اين زمينه چگونه است؟ اين مقاله به شيوه توصيفي_تحليل انجام شده است. روش گردآوري اطلاعات كتابخانه اي_اسنادي و با ابزار كتاب، فيش، رايانه و تصوير صورت گرفته است. در نهايت مقاله به اين نتايج دست يافته كه قاب در آثار نگارگري قديم، در اشكال متنوع هندسي و انواع گوناگوني همچون قابهاي بسته و باز و يا ساده و متحرك انجام شده و كاركردهايي همچون ارتباط با مضمون نگاره و نيز برقراري پيوند ميان متن و حاشيه داشته است. همچنين در سير تحول قاب در نگارگري معاصر كه در اين مقاله بصورت موردي آثار فرشچيان بررسي شد، معلوم گرديد كه وي قاب را به دو شيوه سنتي و نوآورانه استفاده نموده است. از جمله نوآوري‌هاي ايشان مي‌توان به شكل كلي نمايش قاب، نحوه كشيدن قاب، شكل تحرك قاب و در ابداع آثاري بدون قاب اشاره نمود. قاب در آثار وي در ارتباط با مضمون نگاره متحول گشته و به شيوه‌هاي گوناگون در پيوند با حاشيه نگاره قرار دارد.