بررسي نوسانات آب زيرزميني تحت تاثير تغيير اقليم و بهبود روش آبياري (مطالعه موردي: دشت اهر)

مديريت منابع آب زيرزميني از اساسي‌ترين بحث‌هاي مديريت آب در سطح حوضه‌هاست. در دهه‌هاي اخير عوامل طبيعي و انساني سبب ايجاد شرايط بحراني در آبخوان‌هاي كشور شده است. در تحقيق حاضر، اثرات توسعه سامانه‌هاي آبياري تحت‌فشار بر منابع آب زيرزميني دشت اهر در يك دوره 16 ساله با نرم‌افزار WEAP مورد بررسي قرار گرفت. پس از واسنجي و صحت‌سنجي، وضعيت موجود منطقه شبيه‌سازي شد، نتايج نشان داد توسعه سامانه‌هاي آبياري تحت‌فشار تغييرات معني‌داري در ذخيره آب دارد و سبب افت سطح آب زيرزميني شده است. به‌منظور تحليل شرايط و نشان دادن تاثير تغييرات در شرايط مختلف و پيش‌بيني براي آينده با استفاده از مدل‌هاي گردش عمومي جو 3CGCM و 3HadCM تحت سناريوهاي انتشار A2، A1B و B1 مدل توسعه داده شد. نتايج نشان داد؛ حجم آبخوان در شرايط عدم توسعه آبياري تحت‌فشار در منطقه، بطور متوسط سالانه به‌ميزان 25% افزايش مي‌يابد. در‌ صورتي كه در منطقه آبياري تحت‌فشار توسعه پيدا نمي‌كرد، رواناب سطحي و جريان بازگشتي كشاورزي در حوضه بيشتر از مقدار معادل آن در شرايط آبياري تحت‌فشار مي‌شد. همچنين اعمال سناريوهاي اقليمي براي آينده نشان داد با ادامه شرايط كنوني در آينده، متوسط سالانه بلند حجم آبخوان به‌ميزان 33% كاهش خواهد يافت؛ با توجه به كم آب بودن منطقه، منابع آبي آن شرايط خوبي را در آينده تجربه نخواهد كرد. بنابراين سامانه‌هاي آبياري تحت‌فشار نه‌تنها باعث صرفه‌جويي در مصرف آب نشده، بلكه منجر به تخريب آبخوان‌ زيرزميني نيز مي‌شود. نتايج اين مطالعه بر لزوم مطالعات مديريت حوضه‌هاي آبريز جهت اتخاذ استراتژي‌هاي صحيح مديريتي، بخصوص در مناطق بحران‌زده تاكيد دارد