بررسي تبيين‎هاي سه‎گانة نظريه اصالت وجود و انسجام منطقي سخنان صدرا

محور اصلي حكمت متعاليه و مبناي بسياري از نظريات صدرالمتألهين، نظريه اصالت وجود است. اين نظريه در آثار متعدد صدرا وجود دارد و نزد شارحين  نيز مورد تفسير و تبيين‎هاي گوناگون قرار گرفته است. مي‎توان حداقل سه تفسير مهم از اين نظريه را برشمرد كه هركدام تقرير خود را به صدرا نسبت داده‎اند. تفسير نخست معتقد است ماهيت به تبع وجود در خارج موجود است و تحقق ماهيت در خارج حقيقي است. در تقرير دوم، ماهيت حدّ وجود دانسته شده است كه به عرض وجود، در خارج موجود مي‎شود و موجوديت ماهيت در اين تفسير، اعتباري است. برداشت سوم، موجوديت ماهيت در خارج را مجازي و جايگاه ماهيت را ذهن مي‎داند به گونه ‎اي كه در خارج، تنها و تنها وجود، متحقق است و ماهيت، ظهور عقلي و ذهني وجودهاي محدود است. در پژوهش حاضر، دو فرضيه مطرح و پيگيري مي‎شود: اول اينكه عامل اصلي پيدايش سه ديدگاه متفاوت درباره نظريه‎ي واحد اصالت وجود، عبارات متفاوت خود صدرالمتألهين و تبيين‎هاي گوناگون ارائه شده از جانب خود ايشان است؛ دوم آنكه شواهد فلسفي ديگري از ساير نظريات صدرا مي‎تواند تأييدي بر تفسير سوم از نظريه اصالت وجود بوده و گويا در ديدگاه نهايي وي ماهيت صرفا، وجودي مجازي دارد. در تبيين فرضيه اول، عبارات همخوان و سازگار با هر ديدگاه را مطرح و منشأ آن را در تعابير صدرا نشان مي‎دهيم. در اثبات فرضيه دوم، از مسأله وجود رابط از ديدگاه صدرا بهره خواهيم برد. ماهيت نداشتن وجود رابط و ربط بودن ممكنات نسبت به حق تعالي، تفسير سوم اصالت وجود را به عنوان نزديكترين تفسير به رأي حقيقي صدرالمتألهين تأييد مي‎كند.