بررسي مسئله شكاف ديجيتالي در ايران بر اساس رويكرد جديد «نظام نوآوري مبتني بر مسئله»

يكي از مسائلي كه كشورها در دهه‎هاي اخير با ظهور فناوري اطلاعات و ارتباطات (فاوا) با آن مواجه شده‌اند، مسئله شكاف ديجيتالي است كه به توزيع نابرابر منابع و افزارهاي فناورانه در حوزه فاوا اشاره دارد. بنابراين، شكاف ديجيتالي از جمله مسائلي است كه سياست‌گذاران در هر كشور بايد به آن توجه كنند تا از طريق مديريت مؤثر آن، توسعه اقتصادي و اجتماعي نيز حاصل شود. پژوهش‎هايي كه تاكنون براي تحليل مسئله شكاف ديجيتالي انجام شده‌اند، به‌طور عمده غيرنظام‌مند بوده و به تحليل نظام‌مند فرايند توسعه فناوري و نوآوري از جنبه‌هاي فني و اجتماعي در اين مسئله توجهي نداشته‎اند. از اين رو، در اين مقاله ضمن ارزيابي وضعيت شكاف ديجيتالي در ايران بر اساس مدل آمادگي شبكه‌اي، براي نخستين بار رويكرد جديد «نظام نوآوري مبتني بر مسئله (PIS)» به‎عنوان چارچوبي نظام‌مند براي تحليل مسئله شكاف ديجيتالي و ارائه توصيه‌هاي سياستي براي كاهش آن معرفي و به‎كارگرفته مي‎شود. روش پژوهش حاضر، تركيبي و از نوع توصيفي ـ تحليلي مبتني بر مطالعه اسنادي و نظرسنجي از خبرگان است. ابزار جمع‌آوري داده پرسش‎نامه، مصاحبه و مطالعات كتابخانه‌اي است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهند كه ايران با كشورهاي بررسي‌شده در پژوهش حاضر، شكاف ديجيتالي شايان توجهي دارد و ضعف در زمينه توسعه زيرساخت‌هاي ديجيتالي، ناهماهنگي و موازي‌كاري‎هاي متعدد در لايه سياست‌گذاري و ناآگاهي مردم و نداشتن مهارت‌هاي لازم در خصوص به‎كارگيري فاوا به‎ويژه در مناطق محروم، از جمله عوامل مؤثر بر تشديد شكاف ديجيتالي ايران بوده‌اند.