بازشناسي مفهوم كهن‌الگوي خويشتن در عناصر شاخص اسلامي دوره‌هاي صفوي-عثماني(نمونه موردي: مساجد حكيم اصفهان و سلطان‌احمد استانبول)

سه محور مهم قالب شهرهاي اسلامي محل سكونت، فضاي عبادي و محل تجارت است. در راستاي تاكيد بر اهميت يكي از اين محورهاي اصلي، مسجد به عنوان يكي از ماندگارترين آثار معماري انتخاب شده است. از لحاظ تاريخي، در دوره ي صفوي بالاخص اصفهان بهترين مساجد ساخته شده است كه مسجد حكيم به عنوان يكي از بهترين نمونه ها به حساب مي آيد؛ هم عصر با آن، در دولت عثماني نيز مساجد مهمي چون سلطان احمد در استانبول ساخته شده است كه به نظر مي رسد مفاهيم پنهاني در معماري اين دو بنا وجود دارد. با توجه به وجود مراوداتي بين دو كشور در اين دو دوره، براي يافتن اين مفاهيم و ارتباط بين اين دو بنا از لحاظ كاربست مفاهيم آركي تايپي به مقايسه ي تطبيقي پرداخته شده است. با توجه به گسترده بودن بحث كهن الگو، براي بررسي دقيق تر كهن الگوي خويشتن انتخاب شده است. با توجه به تاريخي-تحليلي بودن پژوهش و مقايسه ي تطبيقي در نمونه هاي مورد مطالعه، به شكل كيفي به جمع بندي پرداخته شده است. در اين راستا پرسش هاي تحقيق به اين شكل معرفي مي شوند: 1 مهمترين مصداق هاي كهن الگوي خويشتن در ارتباطات مساجد حكيم اصفهان و سلطان احمد استانبول از لحاظ تاريخي چگونه است؟ 2تفاوت ها و شباهت هاي اين دو بنا از لحاظ كاربست مفاهيم كهن الگوي خويشتن چگونه است؟ به دليل شناسا بودن فرم كهن الگوي خويشتن در ناخودآگاه جمعي مردمان دوره هاي صفوي و عثماني و رجوع به دوره هاي قبل از اسلام در ساخت بناهاي مذهبي شهري چون مسجد، كهن الگوي خويشتن ديده مي شود. در حياط مسجد حكيم به شكل پررنگ تري به اين كهن الگو پرداخته شده است ولي با بررسي در اركان فضايي مهم ديگر همچون گنبدخانه، علي رغم تفاوت هاي ظاهري و زمينه اي الگوهاي شكل گيري مساجد، شباهت هاي بسياري وجود دارد كه نشان از تفكرات مشابه در مردمان دو شهر است (نتيجه )