تحليل همديد روزهاي گردوغباري شديد دورۀ گرم در مناطق مجاور پهنه‌هاي بياباني (مطالعۀ موردي: اهواز)

هدف اين پژوهش كشف رابطۀ ميان الگوهاي گردشي پديدآورندۀ گردوغبارهاي شديد اهواز با رويكرد محيطي به گردشي است. بدين منظور، داده‌هاي شبكه‌اي روزانه ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال، فشار تراز دريا و مؤلفه‌هاي باد مداري و نصف‌النهاري به‌صورت متناظر با 229 روز گردوغباري شديد دورۀ گرم از پايگاه داده (NCEP/NCAR) دريافت شد. با انجام تحليل خوشه‌اي پايگاني انباشتي بر روي نقشه‌هاي ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار تراز دريا با آرايه‌اي به ابعاد 1617 ×229 و ادغام روزها به روش وارد 3 الگوي گردشي براي تراز 500 هكتوپاسكال و 3 الگوي گردشي براي فشار تراز دريا شناسايي و براي هر الگو، يك روز به‌عنوان نماينده بر اساس ضريب همبستگي با آستانۀ 95% تعيين و نقشه‌هاي تركيبي فشار تراز دريا و الگوهاي ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال، بردارهاي سرعت و جريان‌هاي هوا در اين روزها ترسيم و تحليل شد. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه بر اساس الگوهاي 1 و 2 در ترازهاي 500 هكتوپاسكال و فشار تراز دريا رخداد گردوغبارهاي شديد اهواز متأثر از استقرار فرودي در شرق مديترانه و كم‌فشارهاي حرارتي سطح زمين به‌ويژه كم‌فشار خليج فارس است. در الگوي 3 دو تراز مزبور نيز همگرايي مداري سامانۀ چرخندي خليج فارس و پرفشار آزور و در نتيجه افزايش شيو فشار روي منطقه موجب انتشار و انتقال پديدۀ گردوغبار در خوزستان و شهر اهواز مي‌شود. بر اساس اين پژوهش، مهم‌ترين منابع گسترش گردوغبار به قلمرو مطالعاتي بيابان‌هاي عراق، عربستان و سوريه است.