بررسي سنت‌هاي محلي در مديريت شير دام‌هاي سبك‌ در مراتع (مطالعه موردي: روستاي هفت چشمه، شهرستان آذرشهر)

مديريت عمليات شيردوشي و فراوري آن از طريق دانش بومي يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي مديريت دام در بين گله‌داران مي باشد. گله داران با استفاده از عرف و سنت‌هايي محلي و با همياري جمعي كار سخت و طاقت‌فرساي شيردوشي را به شكل سازگاري با محيط اطراف خود به طرز كامل انجام مي دهند. اين مطالعه به منظور مطالعه نظام سنتي در مديريت عمليات شيردوشي و تقسيم شير بر مبناي روش‌هاي پيمايشي با استفاده از روش‌هاي كيفي، مشاهده مستقيم، مشاهده مشاركتي و مصاحبه سازمان‌يافته، در ميان 70 خانواده در روستاي هفت‌چشمه، شهرستان آذرشهر انجام شد. بر اساس يافته‌ها، عمليات شيردوشي به شكل سازمان‌يافته‌اي شامل شمارش دام‌ها، جمع‌آوري دام‌ها، دوشيدن شير، پيمانه نمودن شير، تقسيم زماني شير، تهيه مشتقات و امور مربوط به فروش و مصرف آن به شيوه سنتي و بر اساس عرف حاكم در بين گله‌داران مي‌باشد. در اين عمليات نقش‌هاي مختلف اجتماعي ازجمله يانچي، چوپان، سوتچيلر و... در كنار هم يك نهاد اجتماعي به نام دسته را به وجود مي‌آورند كه عمليات شيردوشي را مديريت مي كند. در تعاوني شيردوشي، سوتچلرباشي به عنوان رهبر اعضاي شيردوشي نقش كليدي را در پيشبرد اهداف اين تعاوني دارد و انتخاب اين فرد در بين زنان شيردوش، عمدتاً بر اساس مقدار شير روزانه تعيين مي‌گردد. آنچه به تحكيم و تداوم اين نظام سازمان‌يافته در خصوص عمليات شيردوشي كمك نموده، تقسيم وظايف و انجام تعهدات بين گله‌داران در اين منطقه مي‌باشد كه به شيوه‌اي ساده و كارا بخشي از نظام گله‌داري خود را در قالب مديريت عمليات شيردوشي و توزيع آن را بدون هيچ‌گونه مشكل اجتماعي اقتصادي زيست‌محيطي و با حداكثر كارايي انجام مي‌دهند.