پژوهشي در فناوري‌هاي‌ هنريِ ساخت زيورآلات نقره‌اي زنان در سيستان و بلوچستان

Artistic Technologies in Making Women Silver Jewelry in Sistan and Baluchistan Province

زيورآلات فلزي سنتي و بومي بانوان در سيستان و بلوچستان از آثار زينتي مهم بوده كه تا چند دهه پيش استفاده مي شده است. اين آثار كه در طرحها و مدل هاي گوناگون ساخته مي شده از شاخص ترين دست ساخته هاي هنري جنوب شرق است كه امروزه رو به فراموشي رفته و به مطالعه و تحقيق در اين زمينه نياز دارد. به همين منظور، در اين مقاله سعي شده است با مطالعة زيورآلات سنتي بانوان بلوچ به بررسي روش هاي ساخت، ساختار و چيستي مواد مورد استفادة آن‌ها پرداخته شود. ازاين‌رو، در مطالعة حاضر 9 نمونه از زيورآلات مرسوم زنان بلوچي مورد آزمايش و بررسي قرار گرفته اند و روي آن‌ها آزمايش هايي همچون متالوگرافي (OM)، راديوگرافي، سيتي‌اسكن (CT-Scan)، آناليز پراش پرتوي ايكس (XRD) و آناليز فلورسانس اشعة ايكس (XRF) انجام گرفته است. بررسي ها و آزمايش هاي ساختارشناسي زيورآلات فلزي نشان داد پاية فلزي اصلي آثار تماماً از آلياژ نقره‌ـ مس است و با ساختار يوتكتيك و با روش هاي ريخته گري ساخته شده اند. به طوري‌كه آزمايش هاي عنصري و تركيبي دو عنصر نقره و مس را به ترتيب با بيشترين ميزان در تركيب نوع آلياژ شناسايي كرده است. همچنين، نوع اتصالات، لحيم كاري و مغز فلزي زيورآلات توسط بررسي هاي راديوگرافي و سيتي‌اسكن بررسي شده است.

Women traditional and indigenous metal jewelry making in Sistan and Baluchistan Province has been one of the most important decorative works used until a few decades ago. These works have been included in various designs and models. They are of the most prominent artistic technologies in Southeast Iran. They are being forgotten today and there is a need for extensive research in this field. For this reason, in the present study, it is attempted to study Baluchi women traditional jewelry making arts to investigate the methods, structures and materials used in the artworks. To this end, in the present study, 9 samples of conventional jewelries of Baluchi women are examined using metallurgical experiments optical microscopy (OM), radiography, computerized tomography scan (CT-Scan), X-ray diffraction (XRD) analysis, and X-ray fluorescence (XRF) analysis. Structural analysis of metal jewelry shows that the base metal of the jewelries is entirely made of silver-copper alloy with a eutectic structure by using casting methods. Moreover, the elemental and compound analysis identifies the two elements of silver and copper with the highest amount in the compound of the alloy, respectively. Also, the type of connections, the type of soldering and the type of metal core of the jewelries are examined using radiography and computerized tomography scan (CT-Scan).