بررسي تطبيقي نظريه‌ي حدوث و قدم عالم از ديدگاه توماس‌ آكويناس و محمد حسين طباطبايي

A Comparative Study of Origination and Eternity of the World Based on the Viewpoints of Thomas Aquinas and Mohammad Hossein Tabatabaie

پژوهش حاضر با هدف بررسي تطبيقي نظريه‌ي حدوث و قدم عالم از ديدگاه توماس آكويناس و محمد حسين طباطبايي با روش توصيفي- تحليلي و به صورت كيفي نگاشته شده‌است. نتايج حاصله اين است كه هر دو فيلسوف ديدگاه الوهي داشته و تفكر در دين را جايز مي­شمارند و بر اساس واقع­گرايي خود مهم­ترين بخش فلسفه را وجود مطلق و بحث از خداوند متعال مي­دانند. اگرچه ازلي بودن عالم با كمك استدلالات فلسفي براي آكويناس، مانند ساير فلاسفه، اثبات شده بود، ولي به دليل كاتوليك بودن و تأسي از وحي الهي، در بحث آفرينش، عالم را حادث زماني مي­داند، و به توجيه آن دلايل مي‌پردازد به اين صورت كه خداوند ازلي و داراي اراده‌ي آزاد و مختار است؛ و جهان كه معلول اوست حادث زماني است. محمد حسين طباطبايي در اين مقال ديدگاهي دوبعدي دارد، از طرفي، همانند صدرالمتألهين، بنابر اصل حركت جوهري معتقد است عالم حدوث تجددي و در نتيجه حدوث زماني دارد؛ از طرف ديگر به دليل اين­ كه عالم معلول ضروري علت تامّه‌ي خود يعني خداوند است، پس حادث علّي است. بنابراين، دو فيلسوف در حدوث زماني عالم متفق­القول­اند اما مبناي انديشه‌ي عقلاني طباطبايي نسبت به تعبد آكويناس برتر است و نظريّه‌ي حدوث علّي طباطبايي تا حدي به اصل بهره­مندي در آفرينش آكويناس شباهت دارد.

The present article is a Comparative Study of Origination and Eternity of the World Based on the Viewpoints of Thomas Aquinas and Mohammad Hossein Tabatabaei in an analytic-descriptive way. The results reveal that both philosophers consider it acceptable to contemplate religion and believe that the most significant part of philosophy is the absolute existence of God and discussing God. Although the eternal nature of the world had been proven to Aquinas and other philosophers by logical and philosophical reasoning, because of his being catholic and contravention of the divine inspiration in the issue of creation, he considers the world a chronological creation and rationalizes those reasons and declares that God has free will, so “He” is able to creak the world or delay its creation. Thus, the world has a chronological creation. On the other hand, Mohammad Hossein Tabatabaei with a two-dimensional approach believes that firstly, the world has a chronological origin due to the revival nature of origination, the same as what his master Mollasadra believed in, and secondly, it has a causal origination because it is the essential effect of its major cause “God”. Therefore, the two philosopher are unanimous in the idea but the rational basis of Tabatabaei notion overrides Aquinas`s religious notion and that the universe has a chronological origination.