عنوان مقاله :
بررسي فراز و فرود جايگاه پزشكان خاندان بُختيشوع در دستگاه خلافت عباسي (132تا447ق)
عنوان به زبان ديگر :
Investigating the Ups and Downs of the Position of the Doctors of the Bukhtishu Dynasty In the Abbasi Caliphate Oeriod (132 to 447 AH)
پديد آورندگان :
دارابي، مريم پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، تهران، ايران , رباني زاده، محمدرحيم پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، تهران، ايران
كليدواژه :
پزشكان خاندان بختيشوع , خلافت عباسي , دانش پزشكي , نفوذ پزشكان
چكيده فارسي :
پزشكان خاندان بختيشوع، ابتدا، با هدف طبابت وارد دربار عباسي شدند؛ اما اندكي بعد، در سايه‌ي دانش پزشكي و تبحر خود، قدرت و ثروتي زياد به دست آوردند و درگير مناسبات قدرت در دربار شدند. آنان توانستند جايگاه و موقعيتي والا در دربار عباسي كسب كنند؛ اما پيوسته جايگاهي متزلزل داشتند و گاه، در اوج قدرت و گاه، در حضيض ذلت بودند؛ بنابراين، پژوهش حاضر به روش تاريخي و با رويكردي توصيفي‌تحليلي، در پي پاسخ به اين پرسش است كه چه عواملي بر مناسبات پزشكان خاندان بختيشوع با دستگاه خلافت عباسي مؤثر بوده است. مدعاي پژوهش اين است كه نياز خلفا به درمان، زمينه‌ي ورود پزشكان خاندان بختيشوع را به دستگاه خلافت فراهم كرد و به حضور آنان در دربار قوّت بخشيد. عواملي مانند موفقيت اين پزشكان در طبابت، قدرت خلفا در حمايت از آنان و تهديد درباريان ديگر، جايگاه اين پزشكان را دچار نوسان مي‌كرد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه پزشكان، با بهره‌مندي از دانش پزشكي، چنان در خلفا اثر داشتند كه به‌عنوان يكي از بازيگران اصلي عرصه‌ي سياست مطرح مي‌شدند؛ به‌گونه‌اي‌كه در عزل و نصب خلفا، مسموميت و قتل آنان نقشي بسزا داشتند و مي‌توانستند با فروگذاشتن مداواي آنان، زمينه را براي به قدرت رسيدن فرد مطبوع خود فراهم كنند؛ همچنين، با تنزل جايگاه، زنداني و گاه، تبعيد مي‌شدند و يا حتي به قتل مي‌رسيدند.
چكيده لاتين :
The physicians of the Bukhtishu dynasty first entered the Abbasi court with the aim of practicing medicine;
but soon after, thanks to their medical knowledge and skills, they gained a lot of power and wealth and
became involved in power relations at court. Although they were able to gain a high position in the Abbasid
court; but their position was constantly unstable, and sometimes they were at the peak of power and
sometimes at the bottom of humiliation. Therefore, the present study, with a historical method and a
descriptive-analytical approach, seeks to answer the question: what factors have been effective on the
relationship between the physicians of the Bukhtishu dynasty and the Abbasid Caliphate? The claim of the
research is that the need of the caliphs for treatment provided the background for the entry of the doctors of
Bukhtishu dynasty to the caliphate system and strengthened their presence in the court. Factors such as the
success of these physicians in medicine, the power of the caliphs in supporting them; other threats from
courtiers also fluctuated the status of these physicians. The findings of the study indicate that physicians with
the benefit of medical knowledge had such an effect on the caliphs that they were considered as one of the
main actors in politics, so they play an important role in the removal and installation of caliphs, poisoning
and killing of them. They could pave the way for their conditioned person to come to power by abandoning
their treatment; they were also degraded, imprisoned, and sometimes exiled or even killed.
عنوان نشريه :
اخلاق و تاريخ پزشكي
