بررسي ويژگيهاي روانسنجي پرسشنامه عدم درگيري اخلاقي در رانندگي تهاجمي: مورد مطالعه شهر تهران

مقدمه: مقايسه رفتار پرخاشگري در زندگي روزمره و محيط رانندگي نشان مي‌دهد كه رانندگي زمينه ساز رفتارهاي پرخاشگرانه است كه اين خشم و عصبانيت مي‌تواند علاوه بر وارد آوردن آسيب‌هاي جدي به خود و ديگران، گاهي منجر به رفتارهاي غيرمودبانه و فحاشي مي شود. اين موضوع كه چرا انسان‌هاي خوب گاهي كارهاي بد، غيرانساني و غير اخلاقي انجام مي‌دهند و با اين كارهاي خود بدون اينكه احساس گناه كنند كنار مي‌آيند در تئوري مكانيزم‌هاي عدم درگيري اخلاقي بندورا بحث شده است. هدف از انجام اين مطالعه روانسنجي مقياس عدم درگيري اخلاقي در رانندگي تهاجمي بود. روش كار: روش اين پژوهش مقطعي، از نوع توصيفي همبستگي و براي بررسي ويژگي‌هاي روانسنجي پرسشنامه عدم درگيري اخلاقي رانندگان در سال 1399 صورت پذيرفت. در اين مطالعه ابتدا پرسشنامه محقق ساخته عدم درگيري اخلاقي رانندگي در 32 آيتم تهيه شد و بعد از طي مراحل بررسي روايي صوري و محتوايي توسط متخصصين آشنا به موضوع، به 24 آيتم تقليل يافت. پايايي آن نيز در گروه كوچكي از رانندگان تاييد شد. براي بررسي ساختار عاملي 135 نفر از رانندگان بصورت انلاين پرسشنامه را تكميل كردند و داده ها در نرم افزار SPSS 23 وارد شد. براي روايي سازه تحليل عاملي اكتشافي روش تحليل مولفه هاي اصلي با چرخش واريماكس استفاده شد. يافته ها: در اين مطالعه از بين 135 راننده، 79 نفر (58.5 درصد) مرد و 56 نفر (41.5 درصد) زن بودند. ميانگين سني شركت كنندگان در مطالعه 44.31 با انحراف معيار10.22. بود . نتايج تحليل عاملي 17 گويه را در چهار عامل به وضوح از هم متمايز كرد كه انسانيت زدايي، توجيه اخلاقي، جابجايي مسئوليت و تحريف پيامدها نامگذاري شد. نتايج تحليل پايايي با روش آلفاي كرونباخ نشان داد كه اين چهار عامل از ضرايب همساني دروني مناسبي برخوردارهستند. نتيجه گيري: مقياس عدم درگيري اخلاقي بعنوان يك ابزار پايا و روا مي تواند همراه با ديگر بررسي‌هاي روانشناختي و رفتارهاي پرخطر رانندگان بكارگرفته شود و درك ما را از توجيهات اخلاقي، استدلال ورزي و بي مسئوليتي افراد در هنگام رانندگي افزايش دهد.