مولفه‌هاي موثر بر ارتقاي حس جمعي در فضاهاي آموزشي دبيرستان

پيشينه و اهداف: ايجاد احساس جمعي، شرايط مناسبي را براي رشد و تحول اخلاقي، اجتماعي و جسماني دانشآموزان فراهم ميكند. فهم حس جمعي در حوزه هاي مختلفي مورد توجه محققان است. در علم جامعه شناسي تاكيد بر آن است كه چگونه افراد به يك مكان تعلق دارند و بيشتر به پيوندهاي اجتماعي و عاطفي بين افراد در يك مكان اشاره دارد كه به ادراك ذهني و احساس افراد در يك مكان مي پردازد. از ديدگاه محققين انسان شناسي به موضوعاتي از قبيل ادراك شخصي از مكان، معناي مكان و بيشتر به موضوعات زيبايي شناسانه و عاطفي مي پردازد و توان بيشتر به پيوندهاي عاطفي بين مردم و مكان اشاره دارد. اين موضوع توسط مردم شناسان به عنوان تعلق به مكان يا رابطه نمادين با مكان كه به وسيله مردم از طريق الصاق معناي نمادين به يك مكان ويژه طرح مي گردد كه در ادامه فهم گروهي، فردي و رابطه با محيط را فراهم مي كند. معماران منظر هم حس جمعي را به عنوان يك مفهوم نزديك به تعلق به مكان مي دانند و آن را بيشتر تجربه شناختي و عاطفي ميدانند، يعني اين مفهوم براي افراد از طريق اعتقادات، تجارب و عادات فرهنگي، رويدادهاي مختلف مشترك تبيين ميگردد. در همين راستا پژوهش حاضر با هدف شناسايي عوامل مؤثر بر احساس جمعي دانش آموزان صورت گرفته است. اين پژوهش از حيث هدف، جزء پژوهش هاي كاربردي است. روشها: در اين پژوهش تلاش شده است براي سنجش شاخص هاي مورد بررسي از روش پيمايشي جهت پاسخ دادن به فرضيات پژوهش استفاده شود. در اين راستا با مطالعة منابع موجود، 16 مؤلفه مؤثر بر احساس جمعي استخراج گرديد. با طرح، توزيع و جمع آوري پرسشنامه، آرا و عقايد جامعة پژوهش مورد بررسي قرار گرفت. به اين منظور، 40 پرسشنامه در ميان جمعي از اساتيد دانشگاه توزيع گرديد و ميزان تاثير و اولويت مؤلفه هاي رواني، كالبدي و رفتاري به دست آمده، سنجيده شد. با حذف پرسش نامه هاي ناقص، در نهايت 19 پرسشنامه مورد تحليل قرار گرفت و از تكنيك فرايند تحليل سلسله مراتبي استفاده شد. يافته ها: در ميان مؤلفه هاي رواني، مؤلفه هاي امنيت و شناخت افراد و مكانها، در ميان مؤلفه هاي كالبدي، مؤلفه كيفيت فضايي و در ميان مولفه هاي رفتاري، فعاليت جمعي به عنوان مهمترين مؤلفه هاي مؤثر بر ارتقاي احساس جمعي فضاي آموزشي شناسايي گرديدند. نتيجه گيري: براي ارتقاي سطح احساس جمعي در فضاهاي آموزشي، ميتوان موضوعات زير را مدنظر قرار داد: توجه به مكان هاي فعاليت : ترغيب دانش آموز به انجام فعاليت هاي مختلف آموزشي و پرورشي از قبيل گفتگو با سايرين، شركت در بحثهاي كلاسي، گفتگو با معلم و فراهم آوردن فضايي كه قابليت گردهمايي )آمفي تئاتري كه در موقعيت مناسب باشد و دسترسي راحت داشته باشد، توجه به امنيت در فضا : خطر موجود در يك مكان بيروني يا تهديدهاي مشترك مي تواند مانع احساس جمعي در محيط دروني يا وحدت افراد باشد. به منظور اينكه افراد بتوانند بر مشكلات و مسائل پيش آمده از خطر فائق آيند، هنجارهاي اجتماعي زماني قوت كامل دارند كه به افراد گروه امنيت بدهند، شناخت افراد و مكانها : شناخت دانش آموزان نسبت به هم، ويژگي اجتماعي را رقم مي زند كه در نهايت به احساس جمعي منجر مي گردد و كيفيت فضايي : مكان هاي مطلوب و خوشايند كه قادر به تحريك بصري هستند سبب ميگردد افراد داراي آگاهي و شناخت محيطي بيشتري گردد. در واقع هر چه مكاني از غناي بيشتري برخوردار باشد افراد به بودن با همديگر ترغيب مي گردند.