پيش‌بيني عرضه و تقاضاي پزشكان شاغل در دانشگاههاي علوم پزشكي ايران

Forecasting of Physicians Supply and Demand in Medical Sciences Universities of Iran

زمينه و هدف: پزشكان به‌عنوان منابع و سرمايه‌هاي انساني يكي از اجزاي اصلي ارايه خدمات سلامت هستند. عدم تعادل عرضه و تقاضاي آن‌ها به‌طور مستقيم بر وضعيت سلامت و اقتصاد جامعه تأثيرگذار است؛ بنابراين هدف اين مطالعه، برآورد و پيش‌بيني عرضه و تقاضاي پزشكان شاغل در دانشگاههاي علوم پزشكي ايران است. روش بررسي: مطالعه ­ي توصيفي-تحليلي و كاربردي حاضر در سطح ملي براي ايران و در سال‌هاي 96-1370 انجام شد. جامعه آماري، پزشكان شاغل در دانشگاههاي علوم پزشكي ايران بود. براي برآورد و پيش‌بيني عرضه پزشك از روش آريما و براي تقاضاي پزشك از روش‌ اقتصادسنجي تصحيح خطاي برداري استفاده شد. داده‌ها از نوع سري زماني سالانه بودند كه از سالنامه‌هاي آماري مركز آمار ايران و پايگاه داده‌اي بانك جهاني استخراج شدند. براي تخمين مدل‌ها از نرم‌افزار Eviews 10 استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تقاضاي پزشك در ايران متأثر از توليد ناخالص داخلي، ساختار سني و تعداد تخت‌هاي بيمارستاني است و با توجه به نتايج پيش‌بيني عرضه و تقاضاي پزشك در سال‌هاي 1410-1397 با كمبود پزشك مواجه خواهيم بود. نتيجه‌گيري: در سال‌هاي آينده، ايران با كمبود پزشك روبرو خواهد شد. لذا پيشنهاد مي‌شود كه سياست‌هاي تركيبي جهت افزايش ظرفيت پذيرش پزشك در دانشگاه‌هاي پزشكي و افزايش مشوق‌هاي قوي براي حفظ پزشكان و جلوگيري از مهاجرت آن‌ها اتخاذ شود.

Background & Aim: Physicians as human capital and resources are one of the main components of health production. The imbalance of physician supply and demand affects the health and economics. Therefore, this study aimed to estimate and forecast the supply and demand of physician working in Iranian medical universities. Materials and Methods: This a descriptive-analytical and applied study was conducted at national level for Iran during 1991-2017. The statistical population was physicians working in Iranian medical universities. ARIMA method was used to estimate and forecast physician supply and Vector Error Correction Models was used for physician demand. The data is annual time series that was extracted from the statistical yearbooks of the Statistical Center of Iran and the World Bank database. Eviews 10 software was used to estimate the models. Results: The results showed that physician demand in Iran was affected by Gross Domestic Product, age structure and hospital beds, and according to the forecast of supply and demand of physicians, we will be faced to the physician shortage in the years 2018-2030. Conclusion: In the coming years, Iran is facing with physician shortage. Therefore, it is recommended to adopt policies to increase physician capacity in medical universities and to increase strong incentives to retain physicians and prevent their migration.