تحليلِ ستيزِ قدرت در شاهنامه و ايلياد از ديدگاه فوكو (با تكيه بر خاندانِ لهراسپ و پريام)

The analysis of the power struggle in the Shahnameh and Iliad from Foucault's point of view (with reliance on the Lohrasp dynasty and Priam dynasty)

از ديدگاه فوكو قدرت بر همة ساز و كارهاي تبادلات اجتماعي تسلّط دارد و از طريق برخي نيروها نظير قدرتِ گفتماني، قدرتِ مشرف بر حيات و قدرتِ انضباطي (تبارشناسي) به اهدافش مي‌رسد تا بر جزئي‌ترين كردارهايِ سوژه‌ها نظارت داشته باشد. در اين مسير در بُرهه‌هايِ زماني و مكاني، گفتمان‌هاي بسياري توليد مي‌شوند كه فضايِ متخاصم و منازعاتِ معنايي ايجاد مي‌كنند (ديرينه‌شناسي). جُستار حاضر با توجّه به وجود زيرساخت‌ها، واحدهاي گفتمان‌ساز، كاركردهاي گفتماني و ‌بويژه گفتمانِ قدرت در دو متن (خاندان لهراسپ و خاندان پريام) به تحليل و تطبيق مي‌پردازد تا شيوة توليد گفتمان‌ها، خاستگاه‌هايِ گفتمان‌ساز و گفتمانِ قدرت را بررسي كند. اين پژوهشْ تحليلي _ ‌توصيفي، تطبيقي و نظريّه ‌بنياد است و نشان مي‌دهد ساختار اصلي داستان لهراسپ را كلانْ‌گفتمان‌هاي‌ هويّت ديني‌ _ ‌‌‌سياسي، هويّت سياسي و هويّت شاه شكل داده‌اند. ساختار اصليِ داستان پريام را كلانْ‌‌گفتمان‌هاي‌ هويّت طبقاتي خدايان، هويّت ديني‌ _ ‌سياسي و هويّت فرهنگي‌_‌ملّي (خانواده) شكل داده‌اند. اين مقاله روشن مي‌سازد كه از تركيبِ واحدهاي گفتمان‌سازِ پُر بسامدي چون تقديرگرايي، مقدّس‌بودن و ... گفتمان هويّت ديني _ سياسي شكل گرفته و توانسته‌ بر روي هويّت گفتمان‌هاي ديگر تأثير بيشتري بگذارد. قدرتمندترين و با دانش‌ترين شخصيّت‌ها در اين دو خاندان، گشتاسپ و پاريس مي‌باشند، زيرا با روابطِ قدرت هنجارزده نشدند، عقايدِ شخصيّت‌هاي ديگر را تغيير و به ‌سمت عقايد خود سوق دادند.

From Foucault’s point of view, Power controls all mechanisms of social exchange. The types of power including Discursive, Bio and Disciplinary power (Genealogy) aims to monitor in detail the subject’s behavior. There are also different discourses in the time and periods that create conflict atmosphere and semantic disputes (Archeology). This study aims to understand the origins and creation of discourse power created with existence of the infrastructure, signifiers, and discursive functions and particularly power’s discourse in the two texts (the Lohrasp dynasty and Priam dynasty) through comparative analysis. A descriptive, analytical and comparative research method was adopted in analyzing that from the story of Lohrasp the dominant discourses discovered are religious-political, political and idealized king identities. This was further reinforced in the dominant discourses emerged in the Iliad including gods’ class, religious – political and cultural - national (family) identities. In conclusion religious - political identities emerged through high frequency signifiers namely as destiny and sacred which have an unifying identity and influence on the discourses’ identity of others. Goshtasp and Paris are the most powerful and knowledgeable characters in these dynasties who are not normalized by power and direct others ideas towards their beliefs.