ارزش تشخيصي شاخص‌هاي تعيين موقعيت ريشه‌ي مولر سوم منديبل نسبت به كانال آلوئول تحتاني و مقايسه‌ي آن با Cone beam computed tomography

Comparison of Diagnostic Value of Indicators of Mandibular Third Molar Root Position Relative to Inferior Alveolar Canal in Panoramic Radiography and Cone Beam Computed Tomography (CBCT)

با وجود تهيه‌ي تصاوير پانوراميك از دندان‌هاي مولر سوم نهفته و بررسي نزديكي ريشه‌هاي آن‌ها به كانال منديبل، اين راديوگرافي داراي برخي محدوديت‌ها نظير ماهيت دو بعدي و داشتن بزرگ‌نمايي است كه ضرورت استفاده از توموگرافي كامپيوتري با اشعه‌ي مخروطي CBCT (Cone beam computed tomography) را مورد تأكيد قرار مي‌دهد. مطالعه‌ي حاضر با هدف تعيين ارزش تشخيصي شاخص‌هاي تعيين موقعيت ريشه‌ي مولر سوم منديبل نسبت به كانال آلوئول تحتاني در راديوگرافي پانوراميك و مقايسه‌ي آن با CBCT انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه با روش توصيفي- تحليلي انجام شد و 103 راديوگرافي از دندان‌هاي مولر سوم نهفته‌ي‌ بيماران در بخش راديولوژي دانشكده‌‌ي‌ دندان‌پزشكي تهران با استفاده از دو روش پانوراميك و CBCT ارزيابي گرديد. سه راديولوژيست متخصص فك و صورت، موقعيت ريشه‌ها را نسبت به كانال آلوئولار تحتاني در تصاوير پانوراميك بررسي و نتايج را ثبت كردند. ارزيابي‌ها دو هفته بعد نيز تكرار گرديد. سپس ارزيابي‌ها روي تصاويرCBCT انجام شد. علائم راديوگرافي پانوراميك درباره‌ي نزديكي ريشه‌‌ي مولرهاي سوم نهفته به كانال منديبل، به تفكيك موقعيت‌هاي باكالي، لينگوالي و مياني ريشه‌هاي مولرهاي سوم در ميان مشاهده‌گران و 2 بار ارزيابي، تعيين و با آزمون 2χ مقايسه گرديد. سطح معني‌داري 0/05 در نظر گرفته شد. يافته‌ها: از كل 103 دندان، 56 مورد (54/4 درصد) موقعيت لينگوالي، 25 مورد (24/3 درصد) موقعيت مياني و 22 مورد (21/3 درصد) موقعيت باكالي نسبت به كانال منديبل داشتند (0/002 > p value). فراواني انحراف ريشه (0/003 > p value)، انحراف كانال منديبل (0/03 < p value)، باريك شدن ريشه‌ها ( 0/005 > p value)، عدم تداوم بوردر (0/006 > p value) و باريك شدن كانال منديبل (0/04 > p value) در برخي موارد در موقعيت‌هاي باكالي ريشه‌ها نسبت به كانال منديبل بيشتر بود. در برخي موارد تفاوت‌ها به شكل آماري چشمگير بوده‌اند. البته فراواني موارد تيرگي ريشه‌ها (0/04 > p value) در موقعيت‌هاي لينگوالي ريشه‌هاي مولرهاي سوم در اغلب موارد بيشتر از ساير موقعيت‌هاي ريشه‌ها بوده است. ميزان توافق مشاهده‌گران در دو بار ارزيابي تصاوير درباره‌‌ي علائم و شاخص‌ها در حد قابل قبول بوده است. نتيجه‌گيري: راديوگرافي CBCT روش ارزشمندي در تعيين موقعيت ريشه‌ي مولرهاي سوم منديبل نسبت به كانال آلوئولار تحتاني بوده و با استفاده از اين روش مي‌توان از خطر آسيب به عصب در حين جراحي مولرهاي سوم منديبل نهفته كاست.

Introduction: Although using panoramic images of the third impacted molars and assessing their proximity to mandibular canal, this technique has limitations such as two-dimensional nature and magnifications occurred which calls to use a three-dimensional radiographic modalities such as CBCT. This study compared the location of the mandibular third molar’s roots regarding the inferior alveolar canal using panoramic radiography and CBCT techniques. Materials and Methods: In a descriptive-analytical trial, 103 radiographic images of the patients’ impacted mandibular third molars were selected from the archives of Radiology Department of Tehran Dental School and assessed by means of panoramic and CBCT techniques. Three oral & maxillofacial radiologists assessed the positions of the mandibular third molars’ roots regarding the inferior alveolar canal in the panoramic and CBCT images at 2 time intervals. The assessments were repeated for next 2 weeks again. an‎d then they were done on CBCT images. Frequency and percent of panoramic signs indicating the proximity of the mandibular third molars regarding buccal, lingual and medial positions of the teeth were obtained among the observers and 2 time intervals and the results were statistically analyzed by chi-square test. Significance level was considered to be 0.05 (p value = 0.05). Results: Of total 103 impacted mandibular third molars, 56 (54.4%) had lingual location, 25 (24.3%) had medial location and 22 (21.3%) shoed buccal locations of the roots towards mandibular canal. (p value < 0.002) The frequency of the root deflections (p value < 0.003), diversion of canals (p value < 0.03), narrowings of the roots (p value < 0.005), interruption of the borders (p value < 0.006) and narrowing of the canals (p value < 0.04) were higher in the buccal positions of the third molar roots towards the mandibular canal compared to other positions. The differences were statisticaly significant in some cases. However, the frequency of darkening of the roots (p value < 0.04) was higher in the lingual positions of the third molars than other positions. The agreements of the obervers was acceptable when assessing the images regarding indices of the proximity of third molars’ roots and mandibular canal. Conclusion: Then, CBCT technique is a valuable tool to assess the location of the mandibular impacted third molars regarding the inferior alveolar canal. Using CBCT images of impacted third molars, the risk of damage to the alveolar nerve can be reduced.