كليدواژه :
سياست و برنامه‌ريزي زباني , زبان‌هاي محلي , حقوق زباني , نظام سياسي , نظام آموزشي
چكيده فارسي :
سياست و برنامه‌ريزي زباني به‌مثابه شاخه‌اي از حوزه جامعه‌شناسي زبان در چند دهه اخير و متأثر از تحولات مختلف در عرصه جهاني و نيز سطوح ملي با توجه فزاينده پژوهشگران و سياست‌گذاران همراه بوده است. با وجود اهميت انكارناپذير اين شاخه ميان‌رشته‌اي كه پيوندي عميق با تحولات جهاني و ملي دارد، بررسي مقوله زبان در ايران بيانگر آن است كه به‌رغم كارآمديِ بهره‌گيري از اين شاخه در حل شماري از مشكلات در حوزه زبان و نيز رفع چالش‌هاي بالقوه پيشِ‌رو، سياست و برنامه‌ريزي زباني چه در عرصه پژوهش و چه در عرصه سياست‌گذاري‌هاي كلان فرهنگي و آموزشي مغفول مانده است. بنابراين در اين مقاله ضمن معرفي اين شاخه و مفاهيم آن، تصويري از زيست‌بوم زباني جامعه ايران ارائه مي‌گردد. سپس با هدف نشان‌دادن اهميت توجه به اين شاخه و بهره‌گيري گام به گام از اين رويكرد، جايگاه زبان‌هاي محلي در قالب چارچوبي پيشنهادي، بررسي و تحليل شده است؛ موضوعي كه در سال‌هاي اخير علاوه بر دامن‌زدن به دغدغه‌ها و برخي انتقادها، استعداد تبديل به چالشي در آينده نه‌چندان دور را خواهد داشت. يافته‌هاي حاصل از اين تحليل بيانگر ضرورت جدّي مواجهه علمي با آن از يك‌سو و از سويي ديگر كارآمدي بهره‌گيري از آن در راستاي رفع چالش‌ها و تقويت بنيان‌هاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي جامعه ايران خواهد بود.
چكيده لاتين :
Lingual politics and planning, as a branch of sociology of language, under the influence of various developments in international as well as national arenas, have drawn the increasing attention of researchers and policymakers over the past few decades. Despite the undeniable significance of this interdisciplinary branch that has strong ties with international and national developments, a review of the issue of language in Iran indicates that despite the effectiveness of this discipline’s application in solving many problems in the field of language as well as the potential forthcoming challenges, lingual politics and planning have been neglected both in research as well as cultural and educational macro-policymaking processes. Therefore, in this paper, while introducing this discipline and its concepts, a picture of the lingual ecosystem of Iranian society is depicted as well. In the next step, in order to underline the significance of heeding this discipline and step-by-step utilization of this approach, the status of local languages have been studied and analyzed within the proposed framework; an issue, which in the recent years, besides creating some concerns and criticisms, will be capable of turning into a challenge in the near future. The findings of this research, on the one hand, underline the necessity of serious scientific handling of this issue, and, on the other, the effectiveness of its application for removing the challenges and consolidating the political, cultural, and social foundations of the Iranian society.
