تاثير فاكتورهاي آب و هوايي بر احتمال وجود و پراكندگي جغرافيايي فلبوتوموس پاپاتاسي، ناقل اصلي ليشمانيوز جلدي روستايي در شهرستانهاي انتخابي استان خوزستان سال1397

Influence of climatic factors on probability of presence and geographical distribution of Phlebotomus papatasi, main vector of zoonotic cutaneous leishmaniasis, in selected counties of Khuzestan Province, 2018

فلبوتوموس پاپاتاسي، ناقل اصلي ليشمانيوز جلدي روستايي با عامل ليشمانيا ماژور در ايران مي‌باشد كه پراكندگي وسيعي در كشور دارد. هدف اين مطالعه تعيين اثر فاكتورهاي آب و هوايي بر احتمال وجود ناقل در برخي از شهرستان‌هاي استان خوزستان مي‌‌باشد. مواد و روش­ها در اين مطالعه مقطعي، طي دو فصل پشه خاكي‌ها از 5 شهرستان انتخابي جمع‌آوري شدند. اطلاعات هواشناسي مناطق تحت مطالعه از سازمان هواشناسي تهيه گرديد. براي بررسي احتمال وجود ناقل اصلي با متغيرهاي محيطي از ضريب همبستگي اسپيرمن و براي مقايسه اين احتمال در مناطق نمونه‌گيري از آزمون كروسكال واليس استفاده شد. نقشه پراكندگي ناقل اصلي در نرم افزار ArcGIS 10.5 ترسيم گرديد. يافته­ ها از884 عدد پشه خاكي صيد شده، 506 عدد فلبوتوموس پاپاتاسي بودند، كه به تعداد زيادي از اماكن داخلي صيد شدند. بيشترين تعداد فلبوتوموس پاپاتاسي درشهرستان اهواز 151 (8/29%) و كمترين تعداد اين گونه در شهرستان انديمشك، 4 (79/0 %) مشاهده گرديد. اختلاف معني‌داري بين محل جغرافيايي و احتمال وجود ناقل اصلي ليشمانيوز جلدي روستايي بود (0001/0 ˂P). درجه حرارت در مناطق نمونه‌گيري اختلاف معني‌داري داشت ( 024/0= P). با تاثير فاكتور دما، بيشترين و كمترين احتمال وجود ناقل به ترتيب در دشت آزادگان (05/0 ± 71/0) و انديمشك (03/0 ± 01/0) گزارش گرديد. نتيجه­ گيري در مطالعه حاضر فلبوتوموس پاپاتاسي به عنوان گونه غالب صيد گرديد. با كنترل اثر مخدوش‌كنندگي فاكتور محيطي درجه حرارت، بين احتمال وجود اين گونه در شهرستان انديمشك با ساير شهرستان‌ها اختلاف معني‌داري مشاهده شد.

Introduction Phlebotomus papatasi, the main vector of cutaneous leishmaniasis with the agent of Leishmania major is in Iran that is widely distributed in the country. The purpose of this study was to determine the effect of climatic factors on the presence probability of a vector in some counties of Khuzestan Province. Materials and Methods In this cross-sectional study, sand flies were collected from 5 selected counties during two seasons. The climatic information of the study areas was obtained from the Meteorological Organization. Spearman correlation coefficient was used to investigate the presence probability of the main vector with environmental variables. The spatial distribution of the main vector was prepared in ArcGIS 10.5. Results Of the 884 collected sand flies, 506 of them were Ph. papatasi. The highest number of Ph. papatasi was observed in Ahvaz 151 (29.8%) and the lowest number was observed in Andimeshk 4 (0.79%). There was a significant difference between the geographical location and the probability of being the main vector of rural cutaneous leishmaniasis (P˂0.0001). The temperature was significantly different in the sampling areas (P= 0.024). With the influence of the temperature factor, the highest and lowest probability of vector was reported in Dasht-e-Azadegan (0.71 ± 0.05) and Andimeshk (0.01 ± 0.03), respectively. Conclusion In the present study, Ph. papatasi is a dominant species. By controlling the confounding effect of environmental factor, temperature, there was a significant difference between the presence probability of this species in Andimeshk county with other counties.