بررسي كيفي و كمي آلكالوئيدهاي پيروليزيديني در گياهان دارويي عرضه شده در عطاري ها

Qualitative and Quantitative Study of Pyrrolizidine Alkaloids in Medicinal Plants Sold in Herb Shops

سابقه و هدف: آلكالوئيدهاي پيروليزيدين، گروهي از تركيبات شيميايي هستند كه در خانواده‌هاي مختلف گياهي به عنوان متابوليت‌هاي ثانويه مشاهده مي‌شوند. اين تركيبات مي‌توانند مشكلات مختلفي مانند آسيب هاي كبدي، كليوي و ريوي ايجاد كنند و وجود آن‌ها در محصولات گياهي عطاري ها خطر آسيب ديدگي را افزايش مي دهد. بنابراين هدف از اين مطالعه ارزيابي كمي و كيفي آلكالوئيدهاي پيروليزيدين در گياهان دارويي عطاري هاي شهرستان ساري بود. مواد و روش‌ها: 126 نمونه گياهي از عطارهاي ساري در سال 1397 جمع‌آوري شد. براي ارزيابي كيفي به صورت آزمايشگاهي از معرف ارليخ استفاده شد، سپس از كروماتوگرافي گازي براي شناسايي و كميت آلكالوئيدها استفاده شد. يافته‌ها: در آزمايشات عصاره گياه Echium amoenum حاوي 61/6 درصد سوپينين و 83/12 درصد يوروپين و فاقد هليوترين تشخيص داده شد. عصاره گياه Malva sylvestris داراي 68/31 درصد هليوترين و 54/3 درصد يوروپين تشخيص داده شد و فاقد سوپينين بود. عصاره گياهان Helicteres isora، Melissa officinalis، Triticum sp.، Rosmarinus officinalis به ترتيب حاوي 81/11، 16/22 ،17/10 و 33/5 درصد سوپينين و همچنين51/41، 31/19، 48/55 و 44/35درصد هليوترين بودند. هيچكدام از اين عصاره هاي گياهان يوروپين را در آزمايش نشان ندادند. عصاره گياه Urtica dioica تنها عصاره‌اي بود كه هر سه تركيب را در خود داشت (87/14 درصد سوپينين،17/30 درصد هليوترين و 37/5 درصد يوروپين). استنتاج: ميزان اندكي از گياهان مورد آزمايش حاوي آلكالوئيدهاي پيروليزيديني بودند. بنابرين خطر جدي در مصرف گياهان عطاري ها از نظر اين تركيبات وجود ندارد. اما براي ارزيابي‌هاي بيش تر به جامعه آماري بيش تري از گياهان عطاري ها نياز است.

Background and purpose: Pyrrolizidine alkaloids (PAs) are a group of chemical compounds that are seen as secondary metabolites in different plant families. These compounds can cause liver, kidney, and lung damages and their presence in various herbal products increases the risk of injury. This study aimed at performing qualitative and quantitative evaluation of pyrrolizidine alkaloids in medicinal plants in herb shops in Sari, north of Iran. Materials and methods: Hundred twenty-six herbal samples were collected from herb shops in Sari, Iran 2018. Ehrlich reagent was used for qualitative evaluation. Then, gas chromatography was used to identify and quantify the alkaloids. Results: Experiments revealed that Echium amoenum contained supinine (6.61%), europine (12.83%), and no heliotrine. Malva sylvestris had 31.68% and 3.54% heliotrine and europine, respectively and no supinine. Helicteres isora, Melissa officinalis, Triticum sp. and Rosmarinus officinalis contained 11.81, 22.16, 10.17, and 5.33% supinine and 41.51, 19.31, 55.48, and 35.44% heliotrine, respectively. None of these plants showed europine. Urtica dioica was the only plant that contained all three compounds (14.87% supinine, 30.17% heliotrine, and 5.37% europine). Conclusion: A small number of samples contained pyrrolizidine alkaloids. Therefore, there is no threat in using them. Further studies are required to investigate more herbal products.